Author:
Abstract
Bilindiği üzere, Kırgız Türkleri Türk kökenli boyların en eski halklarından biridir. Tarihi kaynaklara göre de adı ilk olarak anılmış bir Türk boyudur. Günümüz Kırgız Türkçesi, Türk lehçelerinin önemli bir grubunu oluşturan Kıpçak (~ kuzeybatı) grubunda yer almaktadır. Türk tarihi içerisinde Kıpçak Türkleri geniş bir alana yayılmıştır. Günümüz Kırgız Türkçesine Farsça bazı ekler girmiştir. Ve bu ekler günümüzde standart Kırgız Türkçesinde aktif olarak kullanılmaktadır. Bunun haricinde Farsça unsurlar Çağdaş Türk Lehçelerinde de kullanılmaktadır. Fakat Kırgız Türkçesinde farsça unsurların fonetik açısından muhtelif değişmelere ugradığını görüyoruz. İran ve araplarla doğrudan doğruya ciddi bir münasebet olmazsa da komşu kardeş ülkeler ile maddi ve manevi irtibat sağlanmıştır. Özellikle siyasi ve ticari muamele ve alış verişler gerçekleşmiştir. Ve bu konudaki ilişkiler konuştuğumuz ve kullandığımız dillere yansımıştır. Fakat Kırgız edebi standart dili ile kendi diyalekti (Güney ve Kuzey-Batı) arasında Farsça kelimelerin intişar edilme oranı aynı değildir. Hususan Güney bölgelerde daha çok kullanıldığını görüyoruz. Dolaysıyla Tajikistan, Özbekistan ve Türkistan (Uygur bölgesi)' da kullanılan farsça ve aynı zamanda arapça unsurlar da girmiştir. Çalışmamızda Kırgız Türkçesinde karşılaştığımız ve kullandığımız farsça kökenli ekler ve aynı zamanda ön ek ve son ekler incelendi. Örneğin, ?? bi "-sız, - siz " : Kırgız Türkçesinde be-, ve bey- olarak iki çeşitli kullanılmaktadır. '' Beyadep'', ''bepayda '' örneklerinde rastlandığımız gibi mezkur önekler Kırgız Türkçesinde aktif olarak kullanılmaktadır. Bunun dışında sonekler de incelendi.
Keywords
Abstract
As it known, Kyrgyz Turks are considered to be as one of the ancient tribes of Turkish origin. According to the historical resources it's name was first commemorated and had gained a lot of victories in the history of Turks. Present Kyrgyz Turkish constitutes a northwest Kipchak group. In the history of Turks Kipchak Turks are spread over a wide area. Some affixes taken from Persian are present in contemporary Kyrgyz Turkish. And these affixes are widely used in today's standard Kyrgyz Turkish. Apart from these, Persian language influence is also noticed in the contemporary Turkish dialect. However, these Persian elements in Kyrgyz Turkish have undergone various changes in terms of phonetics. Eventhough we didn't have tight relationship with Iran and Arabs, we had material and spiritual relationship with neighboring us countries. They were built particularly with the political and commercial purposes. And as a result of these relationships we can notice how these interactions had an influence on our daily language use. That's why, there are some language elements adopted from Persian and Arabic in Tajik, Uzbek and Turkistan (Uygur) languages. This study have examined Persian imperative forms in Kyrgyz Turkish