Author :
Abstract
Minyatür, sanatçılar tarafından geleneksel sanatların önemli bir dalı olarak kabul edilmektedir. Bu sanat, Doğu kültürlerinde, özellikle İran kültüründe “Nigargeri” adıyla anılmış ve birçok oryantalist yazar tarafından kutsal bir ifade alanı olarak nitelenmiştir. Minyatür, nitelik bakımından yalnızca küçük boyutlu bir resim olarak değerlendirilmez; dönemin kültürel iklimini, saray protokolünü, dindarlık anlayışını ve edebî zevkini birlikte yansıtan bir görsel anlatıdır. Bu nedenle edebiyat metinleri, dinî sahneler, saray törenleri, padişahların gündelik etkinlikleri ve yaşam ayrıntıları minyatürlerde sıkça ele alınır. Tasarım düzeni, perspektifin kullanımı, renk dengesi ve sembolik motif dili bu sanatın temel ölçütleri arasında yer alır. Minyatürde kullanılan motifler arasında halı unsuru, bazı örneklerde yüzeyin ritmini kuran bir örgü, statüyü ve mekânsal anlamı yansıtan bir işaret olarak önemli bir yer tutar.
Bu bağlamda halı, özellikle 16. yüzyıl İran ve Osmanlı minyatürlerinde belirgin bir biçimde görülür. Halılar çoğunlukla kompozisyonun merkezinde, ana figürlerin altında konumlanır; sahnenin zeminini tanımlar, hiyerarşiyi kurar ve itibar duygusunu pekiştirir. Bu makale, halı unsurunun kompozisyondaki işlevini, renk uyumunu, üslup farklılıklarını ve sahne içindeki yerini incelemektedir. Çalışma, kütüphane kaynaklarına dayalı literatür taramasıyla birlikte seçilmiş minyatür görsellerinin karşılaştırmalı analizine dayanır. Bulgular, halı ögesinin çoğunlukla ana karakterleri vurgulamak ve anlatının odak noktasını belirginleştirmek amacıyla kullanıldığını göstermektedir. Sonuç olarak araştırma, minyatürde halının yalnızca bir eşya değil, aynı zamanda kompozisyonu taşıyan, anlamı yoğunlaştıran ve izleyicinin bakışını yönlendiren işlevsel bir görsel unsur olduğunu ortaya koymaktadır.
Keywords
Abstract
Miniature painting is regarded by artists as a distinguished branch of traditional arts. This art form, known in Eastern cultures- particularly in the Persian tradition-as Nigargeri, has been described by many Orientalist writers as a sacred medium of expression. A miniature is not merely a small-sized painting; rather, it is a visual narrative that reflects the cultural atmosphere, courtly protocol, religious perception, and literary taste of its period. For this reason, literary themes, religious scenes, royal ceremonies, daily activities of sultans, and details of court life are frequently depicted in miniature art. The principles of design, the use of perspective, color harmony, and the symbolic language of motifs are among the fundamental criteria that distinguish this art form. Among the motifs employed in miniatures, the carpet element holds a significant place, serving in some examples as a rhythmic structure on the surface and as a signifier of status and spatial meaning.
In this context, the carpet appears as a distinct element particularly in the sixteenth-century Iranian and Ottoman miniatures. Carpets are often positioned at the center of the composition, beneath the principal figures, defining the spatial ground, establishing hierarchy, and reinforcing a sense of dignity. This article examines the function of the carpet motif within the composition, its color harmony, stylistic variations, and spatial placement. The study is based on a literature review supported by comparative analyses of selected miniature images from library sources. The findings indicate that the carpet motif is primarily used to emphasize the main characters and to highlight the focal point of the narrative. In conclusion, the research reveals that in miniature painting, the carpet is not merely a decorative object but a functional visual element that structures the composition, intensifies meaning, and guides the viewer’s gaze.
