Author :
Abstract
Zemahşerî (ö. 467/1075) ve Ebû Hayyân (ö. 745/1344) farklı asırlarda yaşamalarına rağmen kendi dönemlerinde Arap dilindeki kabiliyet ve vukûfiyetleriyle ön plana çıkmışlardır. Zemahşerî'nin tefsiri Keşşâf dirayet tefsiri iken Ebû Hayyân’ın el-Bahru’l-muhît’ı rivayet tefsiridir. Dil ve belağat açısından öne çıkmış bu iki önemli tefsir müellifinin eserlerinde tefsir ilimlerinden İ’câzü’l-Kur’ân hemen göze çarpmaktadır. Zira her iki müellif de Kur’an’ın lügat, nahiv, belagat ve i’câz yönlerinden incelenmesine büyük önem vermiştir. Çalışmamızda bu iki farklı tefsir çeşidinde İ’câzü’l-Kur’ân konusunun nasıl ele alındığı hakkında incelemelere yer verilecektir. Ayrıca bu iki tefsirde, İ’câzü’I-Kur’ân'ın hangi alt konu başlıkları (dil, üslup, ğayb haberleri, tabiat ilimler vb.) altında ele alındığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Dil açısından öne çıkmış bu iki eserde başka hangi Kur’ân ilimlerine yer verildiğine dair bilgilere kısaca değinilecektir.
Keywords
Abstract
Although Zamahshari (467/1075) and Abu Hayyan (745/1344) lived in different centuries, they came to the forefront with their abilities and insight in Arabic language in their own era. While The Tefseer of Zamakhshari's, Kashshaaf, is dirayah exegesis, Aboo Hayyan's al-Bahr al-muhit is riwaya exegesis. In the works of these two important exegesis commentators who have come to the forefront in terms of language and eloquence, I'câz al-Qur'an, one of the tafseer sciences, attracts the attention. Both commentators gave great importance to the examination of the Qur'an in terms of lugat, nahiv, eloquence and i’caz. In our study, there will be a review of how the subject of İ’câzu’l -Qur'an is discussed in these two different exegesis. Furthermore, in these two exegesis, It is tried to be determined that which subheads of the İ’câzü’l -Qur'an are handled (language, style, gayb news, natural sciences etc.). İn these two works, which stand out in terms of language, it will be briefly touch on what other Qur'anic sciences are included.
Keywords
- Aktaş, Sahip, Kur’ân’da İstifhâm Üslûbu, s. 17, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), FÜ. SBE, Elazığ 2006.
- Arpa, Abdülmuttalip, Fahreddin er-Râzi’nin İ’câzu’l-Kur’ân Anlayışı, Volume 6 Issue 8, p. 781- 800, The Journal of Academic Social Science Studies, October 2013.
- Arpa, Enver, İ’câzu’l-Kur’ân Konusuna Farklı Bir Yaklaşım, AÜİFD, XLIII, Sayı 1, Ankara, 2002.
- Askalânî, İbn Hacer, ed-Dürerü’l-Kâmine fî A’yâni’l-Mieti’s-Sâmine, Thk. Muhammed Abdü’l- Müîd Dân, Meclisü Dâri’l-meârif el-Osmâniyye, Hindistan, 1972.
- Ateş, Avnullah Enes, İstifhâm Üslûbunun Mecâzi Kullanımları ve Meallere Yansıması, Çanak- kale On sekiz Mart Üniversitesi İFD, Sayı 8, 2016.
- Aydın, Hayati, 21. Asrın Perspektifinden Kur’ân İ'câzı (Eşsizliği), Journal of Islamic Research, 2013;24(2):85-107.
- Bahşi, Turan, İbn Mâlik ve Nahiv İlmi Açısından el-Elfiyye Adlı Eseri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya, 2014.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, II, Ravza Yay., İstanbul, 2008.
- el-Câhiz, Amr b. Bahr b. Mahbûb, Delâilü’l- i’câz, s 46, Mektbetü’l-Hancî, Kahire, 1956.
- Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usulü, TDV Yay. , Ankara, 2012.
- _____, Zamahşerî ve Tefsiri, AÜİFD, Cilt 26, Sayı 1, Ankara, 1984.
- Cürcânî, Muhammed b. Ali, et-Ta’rîfât, Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1992.
- Dağdeviren, Alican, Ebû Hayyân el-Endelüsî ve Kıraat İlmindeki Yeri, SÜİFD, 14/ 2006.
- Çelebi, İlyas, XIII, “Gayb”, DİA, XIII, İstanbul, 1996.
- Çelik, Hüseyin Avni, “Ebû Hayyân el-Endelüsî ve Tefsirdeki Metodu”, EAÜİF, Sayı 9, 1990.
- ed-Dâvûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed, Tabakâtü’l-Müfessirîn, Dâru’l-Kütübü’l- ilmiyye, Beyrut, 1983.
- Dıraz, Abdullâh, en-Nebeü’l-azîm, Dâru’t-tayyibe, Riyad, 1997.
- Dursun, Fatma, Mekkî Sûrelerin Eğitim Üslûbu ve İlk Dönemde İnsanlar Üzerindeki Etkisi (Ya- yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi SBÜ, Antalya, 2015.
- Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelûsî, el-Bahru’l-muhît, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Bey- rut, 2001.
- Erdoğan, İbrahim Halil, Câhız ve Sarfe Teorisine Farklı Bir Bakış, Journal of the Human and Social Science Researches, cilt: 2, Sayı: 4-Volume: 2, Issue: 4, 2013.
- Erdim, Enes, Zemahşerî ve İbn ‘Atiyye’nin Tefsirlerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım (Yayınlan- mamış Doktora Tezi), AÜ. SBÜ, Erzurum, 2010.
- Fîrûzâbâdi, Mecdüddîn Muhammed b. Ya’kûb, Kâmûsu’l-muhît, Beyrut, 2005.
- Gönel, Hüseyin, Nükte ve Nüktenin Aracı Olan Edebî Sanatlar, s. 169, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/4, Fall 2011.
- Halîl b. Ahmed, Ferâhîdî, Kitâbü’l-a‘yn, thk., Abdülhamîd Handâvî, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 2003.
- el-Hımsî, Naîm, Fîkratü i’câzi’l-Kur’ân, Müessesetü’r-risâle, Beyrut, 1980.
- Kâdî İ’yâz, eş-Şifâ bi-ta'rîfi hukûki (fî şerefi)’l-Mustafâ, Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1984.
- Kafes, Mahmud, “Ebû Hayyân El-Endelüsî”, DİA, X, İstanbul, 1994.
- Kara, Necati, Kur’ân’da Gayb, YYÜİFD, Sayl:l, Cilt:l, 1994.
- Kılınçkaya, Abdullah, Nahiv (Gramer) Açısından Takdim-Te’hir ve Kullanım Amaçları, SOBİ- DER, Yıl: 4, Sayı: 11, Haziran, 2017.
- Kocakaplan, İsa, Açıklamalı Edebî Sanatlar, MEB. Yay., İstanbul, 1992.
- Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân, XX, Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, Kahire, 1964.
- Kütübî, Muhammed b. Şakir, Fevâtü’l-Vefeyât, Thk. İhsân Abbâs, Dâru Sâdır, 1973;
- el-Makarrî, Ahmed b Muhammed, Nefhu’t-Tîb min Ğusni’l- Endelüsi’r-Ratîb, Thk. İhsan Abbâs, Dâru Sâdır, Beyrut, 1968.
- Mertoğlu, Mehmet Suat, “Üslûbu’l-Kur’ân”, DİA, XLII, İstanbul, 2012.
- Özel, Harun, Zemahşerî ve Nahiv İlmindeki Yeri, Route Educational and Social Science Jour- nalVolume 2(4), October, 2015.
- Öztürk, Mustafa-Mertoğlu, Mehmet Suat, “Zemahşerî”, DİA, XLIV, İstanbul, 2013.
- Polat, Fethi Ahmet, Bir İ’câzü’I-Kur’ân İddiası: Sarfe, Marife, Yıl 3, Sayı 3, Kış 2003.
- er-Râfiî, Mustafa Sâdık, İ’câzu’l-Kur’ân ve'l-belâğatü’n-nebeviyye, Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, Bey- rut,1973.
- Salmazzem, Mehmet, “Tehaddî” Ayetlerinin Nüzûl Kronolojisine Dair Farklı Bir Yaklaşım, EAD, Yıl 19, sayı 64, Güz 2015.
- Serdar, Murat, Kelam’da Delâilu’n-Nübüvve Bağlamında İ’câzu’l- Kur’ân Meselesi, İstanbul İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, İkinci Sayı, No: 2 / 2016.
- Subhi Sâlih, Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-ilim lilmelâyîn, 2000.
- Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman, el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân, Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-amme, Mı- sır, 1974.
- Şükrî, Ahmed Hâlid, Ebû Hayyân el-Endülûsî ve Menhecühü fî tefsîri’l-bahru’l-mühît ve fî irâdi’l-kırââti fîhi, Dâru I’mâr, Ürdün, 2007.
- Yaka, Eyüp, Kur’ân’da Ehl-i Kitab’ın Kendi Dinlerine Karşı Tutumu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), SÜ. SBÜ, Konya, 1994.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “İ’câzü’l Kur’ân”, DİA, XXI, İstanbul, 1991.
- _____, “Sarfe”, DİA, XXXVI, İstanbul, 2009.
- Yıldırım, Mustafa, Kur’ân Sanatı ve Estetiği Üzerine, SÜİF, İstem-Yıl:8, Sayı:16, 2010.
- Yılmaz, Hasan, Ebu-l-Hasan er-Rummânî ve İ’câzu’l-Kur’ân (Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üni- versitesi SBÜ, Erzurum, 1995.
- _____, Marifetü Kurrai’l-kibâr A’la’t-tabakâti ve’l-a’sâr, Thk. Tayyar Altıkulaç, İstanbul, 1995. Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer, Esâsü’l-belâğa, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut,1998.
- _____, Tefsîru’l-keşşâf an hakâiki’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fi vücûh’t-te’vîl, IV, Dâru’l-kitâbi’l- Arabî, Beyrut,1987.
