Author :
Abstract
Dîvân şiiri, hayatın her safhasını içine alan geniş bir edebiyat akımıdır. Bu edebiyat akımının temelinde din vardır. Din, ferdî ve ictimâî hayattaki hemen tüm yansımalarıyla Divan şiirinde yer alır. Şairler, beyitlerinde tabiatı da çokça işlemişlerdir. Çalışmada dinin tabiata yansıma noktalarından birisi olan ağaçlar ele alınmıştır. Ağaçların lafzen veya mevzûen geçtiği ayet ve hadisler taranmış ve ayrı ayrı sıralanmıştır. Sonrasında 34 Divan şiiri eserinde bu ayet ve hadislerin kullanıldığı örnek beyitler tespit edilmiştir. Son olarak ağaçlarla ilgili halk inanışlarından Divan şiirinde tespit edilenler çalışmaya eklenmiştir. Ayetlerle ilgili 15, hadislerle ilgili 8 ve halk inanışlarıyla ilgili 3 madde bu çalışmada yer almaktadır. Taramalar neticesinde ağaçların geçtiği ayet ve hadislerin hemen tamamının Divan şiirinde yer bulduğu saptanmıştır.
Keywords
Abstract
Divan poetry is a vast literary movement that covers every aspects of life. Religion is the base of this literary movement. Religion is influenced in Divan poetry with almost all its reflections in individual and social life. The poets also embraced nature in their couplets. In this study, trees, one of the reflection points of religion on nature, are discussed. The verses and hadiths, where the trees are written or said, are scanned and listed separately. Afterwards, sample couplets using these verses and hadiths were identified in 35 Divan poetry books. Finally, the ones found in Divan poetry among the folk b about trees were added to the study. 15 articles on verses, 8 on hadiths and 3 on folk beliefs are included in this study. As a result of the scans, it was found that almost all of the verses and hadiths those include trees are found in Divan poetry.
Keywords
- Abdel-Maksoud, B. S. (2004). M. Leylâ ile Mecnûn Mesnevisinin Arap, Fars ve Türk Edebiyatı’nda Ele Alınış Biçimi ve Larendeli Hamdî’nin Eseri, cilt 2 (Metin) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Admed-i Dâî (1992). Çengnâme, (Haz. Gönül Alpay Tekin). Boston: Harvard University, The Department of Near Eastern Languages and Civilizations.
- Kufacı, O. (2006). Adnî Dîvânı ve Adni Dîvânında Benzetmeler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi. SBE.
- Ahmed Cevdet Paşa (1985). Kısas-ı Enbiya I-III, (Haz. Mahiz İz). (2.Baskı). İstanbul: KTB Yayın
- Akdoğan, Y. (1979). Ahmedi Dîvânı ve Dil Hususiyetleri: Gramer, Sentaks, Sözlük, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi. Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10591,ahmedidivaniyasarakdoganpdf.pdf?0)
- Aşık Paşa - Garibnâme I-II (2000). (Haz. Kemal Yavuz). İstanbul: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10669,garib-namepdf.pdf?0)
- Bâkî Dîvânı. (2015). (Haz. Sabahattin Küçük). Ankara: TDK Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10596,bakidivanisabahattinkucukpdf.pdf?0)
- Bayram, Y. (2007). Dîvân Şiirinde Tarımsal Ürünler. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Anka- ra. Özel Sayı, 81- 96.
- Beyânî Dîvânı (2008). 17. Yüzyıl Şairlerinden Beyânî‟nin Dîvânı İnceleme-Tenkitli Metin, (Haz. Fatih Başpınar). (Yayımlanmamış Doktora tezi). Marmara Üniversitesi İstanbul. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10598,beyani-apdf.pdf?0)
- Buyruk, İ. E. (2015). Bağdatlı Rûhî Dîvânı’nda Sosyal Hayat. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sel- çuk Üniversitesi, SBE, Konya.
- Canan, İ. (1993). Kütüb-i Sitte I-XVIII, İstanbul: Akçağ Yayınları.
- Cantürk, U. (2002). Ahmed Paşa Divanı’nda Ağaçlar. (Yayımlanmamış Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi FEF, Lefkoşe, KKTC.
- Cenâbî Ahmed Paşa Dîvânı (2018). (Haz. Beyhan Kesik). Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59983,cenabi-divanipdf.pdf?0)
- Doğan, A. (2010). Enderûnlu Vâsıf Dîvânı’nda Zaman. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sa- karya Üniversitesi SBE.
- Enderunlu Vâsıf Dîvânı (1999). (Haz. Rahşan Gürel). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Erbaş. A. (2012). Tuba. (41, 316-31). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Eyüboğlu, İ. Z. (1998). Anadolu İnançları Anadolu Üçlemesi I. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Ya- yınları.
- Lâmi‘î Çelebi, (1998). Ferhadnâme, Ferhad ile Şîrîn (İnceleme-Metin-İndeks). (Haz. Hasan Ali Esir). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Güler, Z. (2006). Dîvân Şiirinde Peygamber Hikâyelerine Telmihler. Malatya: Fırat Üniversitesi Ya-
- Gülhan, A. (2008). Dîvân Şiirinde Meyveler Ve Meyvelerden Hareketle Yapılan Teşbih Ve Me- cazlar. Turkish Studies, 3(5), 345-375.
- Hayâlî Bey Dîvânı (1992).(Haz. Ali Nihad Tarlan). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Hâzık Dîvânı (1992). Hazık Mehmed Efendi'nin Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Dîvânı'nın Tenkit- li Metni. (Haz. Hüseyin Güfta). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi.
- Cemâlî, (1990). Hümâ vü Hümâyûn, (Gülşen-i Uşşâk): İnceleme, Tenkitli Metin. (Haz. Osman Hora- ta). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Ibn Kesir (1994). El Bidaye ve-n Nihaye Büyük İslam Tarihi 1-15. İstanbul: Çağrı Yayınları.
- İbrahim İbn Bâlî (2018). Hikmetnâme II, (Haz. Ali Şeylan). Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56530,ibrahim-ibn-i-bali-hikmet-name-ipdf.pdf?0)
- Kaadı İyaz (1975). Şifa-i Şerîf. (Ter. Naim Erdoğan, Hüseyin S. Erdoğan). İstanbul: Bedir Yayıne- vi.
- Kânî Dîvânı (2012). (Haz. İlyas Yazar). Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55833,3-kani-divanipdf.pdf?0)
- Karahan, A. (1980). Eski Türk Edebiyatı İncelemeleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edb. Fak. Yay.
- Kılınç, A. (2017). Fuzûlî Dîvânı, Fuzûlî’nin Türkçe Dîvânı Edisyon Kritik ve Konularına Göre Fuzûlî Dîvânı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi SBE.
- Köksal, A. (2014). Peygamberler Tarihi. (19. Baskı). İstanbul: TDV Yayınları.
- Kürkçüoğlu, K. E. (1973). Seyyid Nesimi Dîvânı' ndan Seçmeler. İstanbul: MEB Yayınları.
- Levend, A. S. (1984). Dîvân Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. (4.Baskı). İstanbul: Enderun Yayınevi.
- Mîrzâ-zâde Mehmed Sâlim Dîvânı (1994) (Haz. Adnan İnce). Ankara: Yükseköğretim Kurulu Mat- baası.
- Muvakkitzâde Pertev Dîvânı. (2017). (Haz. Ekrem Bektaş). Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55973,pertev-divanipdf.pdf?0)
- Ahmed Neylî Dîvânı, (1994). (Haz. Atabey Kılıç). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversite- si, İzmir.
- Nigârî Dîvânı (2017). (Haz. Azmi Bilgin). Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55757,nigari-divanipdf.pdf?0).
- Onay, A. T. (2004). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar Ve İzahı, (Haz: Prof. Dr. Cemal Kurnaz). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Öntürk, A. (2017). Dîvân Şiirinde Renkler, Ulakbilge, 5, (12) 972-982.
- Pala, İ. (2011). Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü. (20. Baskı). İstanbul: Kapı Yayınları.
- Sevinç, D. K. (2007). 18. Yüzyıl Şairlerinden Sünbülzade Vehbi (lutfiyye). Bosnalı Sabit, Enderunlu Vasıf ve Nedim’in Dîvân ve Mesnevilerinde Atasözleri ve Deyimler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi SBE, Edirne.
- Süleyman Çelebi Mevlid (1990). (Haz. Faruk K. Timurtaş). Türk Klasikleri. İstanbul: MEB Yayınla-
- Şeyhülislam İshak Efendi Dîvânı (1997). (Haz. Azmi Bilgin). Ankara: M.E.B. Yayınları.
- Tâcî-Zâde Ca‘fer Çelebi Dîvânı (2018). (Haz. İsmail E. Erünsal). Ankara: KTB Yayınları. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59332,taci-zade-cafer-celebi-divanipdf.pdf?0)
- Tanyu, H. (1988). Ağaç (1, 456-457). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Taşlıcalı Yahya Bey Dîvânı. (1977). (Haz. Mehmed Çavuşoğlu). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayın no: 2233, İstanbul.
- Topaloğlu, B, (1988). İslamda Ağaç. (1, 457-459). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Uludağ, S, (2009). Sidretü’l-müntehâ. (37, 151-152). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi. Uzun, M, (2012). Tuba-Kültür ve Edebiyat. (41, 317-319). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Uzun, M. (2009). Sidretü’l-müntehâ –Edebiyat. (37, 152-153). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Yaran, R, (1988). İslam Hukukunda Ağaç (1, 459). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Yücel, D. & Özuygun, A. R. (2020). Dîvân Şiirinde Ağaç: Ağaçlara Dair Söz Varlığı ve Tasrif Usulleri. JRTL, 2(1), 29-62. DOI: 10.31757/jrtl.213
- Zâtî Dîvânı, (2017). (Gazeller Dışındaki Şiirler). (Haz. Orhan Kurtoğlu). Ankara: Kültür Bak. Yay. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56164,zati-divanipdf.pdf?0)
- Kalafat, Y. (2006a). Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları V-VI. (1. Baskı). Ankara: Berikan Yayınları.
- Kalafat, Y. (2006b). Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları III-IV. (1. Baskı). Ankara:
- Kalafat, Y. (2007a). Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları I. (2. Baskı). Ankara: Beri- kan Yayınları.
- Kalafat, Y. (2007b). Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları VII. (1. Baskı). Ankara: Beri-
- Kalafat, Y. (2009). Türk Kültürlü Halklarda Halk İnançları İslâmiyet ve Türk Halk İnançları. (Geniş- letilmiş 2. Baskı). Ankara: Berikan Yayınları.
- Yazır, E. H. (1979). Hak Dini Kuran Dili I-X. (3. Baskı). İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım.
- Cenâb Şahabeddin (2001). Evrâk-i leyâl. (Birinci Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- ekitap.ktb.gov.tr (Erişim 06.05.2020)
- www.dua.gen.tr (Erişim 06.05.2020)
