Author :
Abstract
Birey doğumuyla birlikte kazanmaya başladığı kimliği ölümünün ardından da sürdürmektedir. Bireysel kimliklerin yanı sıra kolektif kimliğin de etkin olduğu toplum hayatında bireyin ölümü bir sondan öte bireysel ve toplumsal birçok işlevin karşılanacağı ritüelin, inanışın ve beklentinin başlangıcı olmaktadır. Bireyin ölümünün ardından, cesedinin ne olacağı, gömülecekse defnedileceği mezarlık, defin işlemlerinin şekli, zamanı, defnetmeye kimlerin gelip gelemeyeceği ve mezarının inşası hem bireyin hem de toplumun kimliğini temsil etme niteliklerine sahiptir. Birçok kültür için mezarın önemli bir unsuru olarak görülen mezar taşları bu temsilde ön plana çıkmaktadır. Bu taşların yapılış şekilleri, hangi bilgileri ve sembolleri içerebileceği ya da hangilerinin yer alamayacağı gibi hususlar toplumun, kültürün ve dönemin özelliklerine göre belirlenmekte, taşlar bireysel, kolektif ve yer kimliğini yansıtan birer görsel göstergeye dönüşmektedirler. Bu çalışmanın konusu mezar taşlarının birer görsel gösterge olarak kimlik temsilini üstlenmeleri ve bu temsilde dönemsel üslup özelliklerini taşımalarıdır. Çalışmanın evreni Sakarya Erenler Mezarlığı olarak belirlenmiş; örneklem olarak söz konusu mezarlıktaki Osmanlı Devletinden kalma ve Cumhuriyet Dönemine ait mezar taşlarından belirgin niteliklere sahip olanlar seçilmiştir. Seçilen örnekler yapıldıkları malzemeler, kullanılan yazı, yazı içerikleri, yer verilen semboller gibi birçok açıdan içerik analizine tabi tutularak değerlendirilmiştir. Çalışma neticesinde mezar taşlarının yapıldıkları döneme ait dönemsel üslup özelliklerinin yansıtıcıları olarak bireysel, kolektif ve yer kimliğinin temsili misyonunu taşıdıkları, bu yüzden de değerli kabul edildikleri sonucuna varılmıştır.
Keywords
Abstract
The individual retains the identity which is started to develop with birth, even after death. In community life in which collective identity is active as well as individual identities, death of the individual is a beginning of ritual, belief and expectation which supply with many individual and social needs rather than an end. After death of the individual, what will happen to the dead body, the cemetery body will be buried, method and schedule of burial procedures, who will come to the burial and the construction of the grave have the qualities to represent the identities of both individual and society. For many cultures, headstones, which are seen as an important element of the grave, come into prominences in this representation. Issues such as the way these stones are made, the information and symbols they include or exclude are determined according to the characteristics of the society, culture and period. The stones turn into visual signs that reflect individual, collective and place identities. The subject of this study is that headstones as visual signs undertake the representation of identity and have characteristics of the genre of the period. The scope of the study is determined as Sakarya Erenler Cemetery. As a sample, apparent ones among the headstones from the Ottoman Empire and Republican Period were selected. Selected examples were examined in many ways such as the material they were made from, form and content of the epitaphs and the symbols. As a result of the study, it was concluded that the headstones undertake the mission of representing individual, collective and place identities as reflector of the genre of the period when they were made and that is why they are accepted as valuable.
Keywords
- Aça, M.- Yolcu, M. A. (2016). Halk Bilgisinin İnanış Temelli Temsilleri, Halk Bilimi El Kitabı, Aça, M. (Ed). Kömen Yayınları, Konya, s. 418-555.
- Aslanapa, O. (1972). Türk Sanatı I-II, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Bozkurt, N. (2009). Sarık, TDV İslam Ansiklopedisi 36. Cilt, İstanbul, 154.
- Dalbay, R. S. (2018). Kimlik ve Toplumsal Kimlik Kavramı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl 2018/2, Sayı 31, 161-176.
- Gözübüyük Tamer, M. (2014). Kimlik/lerin Seyrine Bir Keşif. folklor/edebiyat. Cilt 20, Sayı 77, 83- 99.
- Günay, Ü.- Güngör, H. (2007). Başlangıçlarından Günümüze Türklerin Dini Tarihi, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- Güven, F. (2020). Bellek Sanatı ‘Hatırlama Kültürü’ Etrafında Kars Ölü Bayramı ve Yeniden Doğma İdeali, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Sayı 48, Kış, s. 69-80.
- Kafesoğlu, İ. (1980). Eski Türk Dini. Ankara: Türk Kültürü Kaynak Eserleri Serisi:12.
- Koca, S. K. (2012). Türk Kültüründe Sembollerin Dili. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
- Konukçu, E. (1999). Sakarya’nın Tarihi Coğrafyası, 1. Sakarya ve Çevresi Kültür ve Tarih Sempoz- yumu, Adapazarı, s. 4-20.
- Sağır, A. (2013). Ölüm, Kültür ve Kimlik: Iğdır Ölü Bayramı İle Meksika Ölü Günü Örneği, Milli Folklor, 25 (98), 271-299.
- Şentürk, A. ve Gülersoy, N. Z. (2019). Aidiyet, Kent Kimliği ve Kentsel Koruma Etkileşimi Bağ- lamında Kullanıcı Sürekliliğinin İrdelenmesi: Kadıköy Moda Örneği. MEGARON, 14 (1), 145-159.
- Tezcan, H. (1995). Fes, TDV İslam Ansiklopedisi 12. Cilt, İstanbul, 415-416.
- Turut, H. ve Özgür, E. M. (2018). Bir Kente Göçün Hikâyesi: Süreçler, Bütünleşme ve Aidiyet. Coğrafi Bilimler Dergisi. 16 (1), 153-180.
