Author :
Abstract
Anıtsal ağaçlar, sıradan ağaçlara göre fiziksel ve/veya sosyokültürel özellikler bakımından üstünlük göstermektedir. Üstün özellik gösteren ağaçları koruma altına almak amacıyla oluşturulan koruma statüsü, anıt ağaç kavramını ortaya çıkarmıştır. Anıt ağaç statüsü ile Türkiye’de bugüne kadar 9267 ağaç tescillenmiştir. Samsun, 26 tescilli anıt ağaç ile Türkiye illeri arasında yapılan sıralamada 31. sırada yer almaktadır. Bu çalışma, Samsun ilinde fiziksel ve/veya sosyokültürel özellikleri bakımından anıtsal değer taşıyan ağaçların ve ağaç gruplarının tespit edilmesi ve bu ağaçlarla envanter oluşturulması amacıyla hazırlanmıştır. Samsun ilinin çeşitli yerlerinde yapılan arazi çalışmalarında ağaçların boy, yaş, çap, tepe çapı vb. özellikleri ölçülmüştür. Ölçüm yapılan ağaçların anıtsal değerini hesaplamak için Genç-Güner Yöntemi kullanılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda Samsun ili sınırları içerisinde 11 farklı türden 61 adet anıtsal değer taşıyan ağaç tespit edilmiştir. Bu ağaçlardan 54 tanesi boyutsal anıt ağaç olarak, 7 tanesi de aday anıt ağaç olarak kaydedilmiştir. Tespit edilen 61 ağacın 38 tanesi meşe (Quercus) taksonuna ait ağaçlardır. Çalışmada tespit edilen en yaşlı ağaç, 625 yıl ile Doğu Çınarı (Platanus orientalis) türüne ait ağaçtır. Tespit edilen ağaçlar hakkında ayrıntılı bilgilerinin yer aldığı www.samsunanitsalagaclar.com internet sitesi açılmıştır. Bu siteye erişim için yöntem kısmında yer alan envanter karnesine QR Kod eklenmiştir. Anıtsal ağaçların pek çoğunda kuruma, bilinçsiz budama, insanlar tarafından oluşturulan tahribat, kovuk oluşumu gibi olumsuz durumlar gözlenmiştir. Bu gibi olumsuz durumları önlemek için vatandaşların anıt ağaç kavramına ilişkin farkındalığı artırılmalı ve anıtsal değer taşıyan ağaçların vatandaşlar tarafından saygı görmesi sağlanmalıdır. Anıtsal değer taşıdığı tespit edilen ağaçların koruma altına alınması ve bakımlarının yapılması gerekmektedir. Bu gereklilik doğrultusunda tespit edilen 61 ağacın tescillenerek koruma altına alınması için Samsun Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne başvuru yapılmıştır.
Keywords
Abstract
Monumental trees are superior to ordinary trees in terms of physical and/or socio-cultural characteristics. The protection status, which was created to protect trees with superior characteristics, revealed the concept of monumental trees. 9267 trees have been registered as monument trees in Turkey so far. Samsun ranks 31st among the provinces of Turkey with 26 registered monumental trees. This study was prepared in order to determine the trees and tree groups that have monumental value in terms of physical and/or socio-cultural characteristics in Samsun and to create an inventory with these trees. Infield studies, carried out in various parts of Samsun province, the height, age, diameter, crown diameter of the trees, etc. were determined and properties were measured. Genç-Güner Method was used to calculate the monumental value of the measured trees. As a result of the evaluations, 61 trees of monumental value from 11 different species were identified within the borders of Samsun province. From these trees, 54 were registered as dimensional monument trees and 7 as candidate monument trees. 38 of the 61 trees were identified as trees belonging to the oak (Quercus) taxon. The oldest tree identified in the study is the tree belonging to the Eastern Sycamore (Platanus orientalis) species with the age of 625 years. The website www.samsunanitsalagaclar.com, which contains detailed information about the trees identified, was opened. A QR Code has been added to the inventory scorecard in the method section for accessing this site. In most of the monumental trees, adverse conditions such as drying, unconscious pruning, destruction by humans, hollow formation have been observed. In order to prevent such negative situations, citizens' awareness of the concept of monumental trees should be increased and trees with monumental value should be respected by citizens must be provided. The trees, which are determined to have monumental value, should be protected and taken care of. An application was made to the Samsun Provincial Directorate of Environment, Urbanization and Climate Change to register and protect the 61 trees identified in line with this requirement.
Keywords
- Akbulut, S., Sakıcı, O. E. ve Özkan, Z. C. (2004). Hemşin Yöresi’nde iki anıt Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.). Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 3(4), 200-203.
- Arlender, A. (2020). Meetings with remarkable and unremarkable trees in Johannesburg and Environs. Arts Research Africa.
- Arnan, X., Lopez, B. C., Martinez-Vilalta, J., Estorach, M. and Poyatos, R. (2012). The age of monumental olive trees (Olea europaea) in Northeastern Spain. Dendrochronologia, 30, 11-14.
- Asan, Ü. (1992). Anıt ağaçların birey ve toplum psikolojisi üzerindeki etkileri. Yeşile Çerçeve Dergisi, 18, 18-19.
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2021). Tüm illerdeki anıt ağaç sayısı verileri.
- Doğanay, H. ve Zaman, S. (2016). Türkiye turizm coğrafyası (Güncellenmiş 5. Baskı). Pegem Akademi.
- Dreslerova, J. (2017). Memorial trees in the Czech landscape. Journal of Landscape Ecology, 10(2), 79-108.
- Efe, R., Soykan, A., Sönmez, S. ve Cürebal, İ. (2010). Edremit’in anıtsal ve korunmaya değer ağaçları. Edremit Belediyesi Kültür Yayınları.
- Genç, M. ve Güner, Ş. T. (2000). Isparta’da yeni saptanan doğal bir anıt kestane (Castanea sativa Mill.) meşceresi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 37-44.
- Genç, M. ve Güner, Ş. T. (2001). Anıt ağaç envanteri ve seçimi için yeni bir yöntem. I. Ulusal Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı (19-20 Mart 2001), Ankara.
- Genç, M. ve Güner, Ş.T. (2003). Anıt ağaçların önemi, Göller Bölgesi’nin anıt ağaçları. Isparta Valiliği Il Özel Idare Müdürlüğü Yayını.
- Kavgacı, A. (2002). Türkiye’nin anıt meşeleri ve yeni bir anıt meşe (Çeçe Sultan meşesi). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri B 52(1), 133-141.
- Özçelik, H., Doğan, Ü. ve Tanrıver, H. (1998). Göller Yöresi’nden bazı abide ağaçlar. Ekoloji Dergisi, 7(26), 13-17.
- Özçelik, R. (2006). Mersin-Aydıncık ilçesi anıt dallı servileri (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill.) Gord.). Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 197-201.
- Yaman, B. ve Sarıbaş, M. (2007). Zonguldak-Dirgine ormanlarında yeni bir anıt ağaç: Elemen karaçamı. Ekoloji Dergisi, 16(63), 62-68.
- Yücel, M. ve Babuş, D. (2005). Doğa korumanın tarihçesi ve Türkiye'deki gelişmeler. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü DOA Dergisi (Journal of DOA), 11, 151
- Zaman, S. ve Coşkun, O. (2012). Milli parklarda kaynak değer kullanımı için bir öneri: Nene Hatun Tarihi Milli Parkı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 117-134.
