Türkiye’de Yapılandırmacı Yaklaşıma Geçişin İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Kapsamında Tarih Öğretimi Üzerindeki Etkileri (1998-2018)
Author :
Abstract
Temel amacı etkin yurttaşalar yetiştirmek olan Sosyal Bilgiler dersi içerisinde tarih konuları önemli bir ağırlığa sahiptir. Türkiye’de zorunlu temel eğitimin sekiz yıla çıkarılmasıyla birlikte hazırlanarak 1998-1999 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanan sosyal bilgiler dersi öğretim programı davranışçı yaklaşıma göre hazırlanmış son öğretim programıdır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Türk eğitim sis-teminde yapılandırmacılığı temel almaya başlaması üzerine bu yaklaşımı temel alan yeni sosyal bilgiler dersi öğretim programı hazırlanarak 2005-2006 öğretim yılından kademeli bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bu öğretim programı 2017 yılına kadar uygulamada kalmış, aynı yıl yeni sosyal bilgiler öğretim programı hazırlanarak 2017-2018 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Bu araştırmanın amacı davranışçı yaklaşımdan yapılandırmacı anlayışa geçiş sürecinin sosyal bilgiler dersi kapsamında tarih öğretimi üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Doküman incelemesi yönteminden yararlanılan araştırmada söz konusu amaca ulaşabilmek için davranışçı yaklaşıma uygun olarak hazırlanmış olan 1998 ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile yapılandırmacı anlayışa uygun olarak hazırlanmış olan 2005 ve 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim Programları ve bu programlara uygun olarak hazırlanmış ders kitapları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda yapılandırmacı anlayışa göre hazırlanmış olan 2005 sosyal bilgiler dersi öğretim programında 1998 programına kıyasla tarih konuları için ayrılan ders saati miktarının azaltıldığı, tarih konu/kazanım kapsamlarının daraltıldığı, ders saati miktarındaki azalma ile konu/kazanım kapsamındaki daralma eğiliminin 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programında da sürdüğü anlaşılmıştır. 2005 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında tarih konularıyla ilgili bu daralmaya karşılık tarihe ilişkin beceri, değer ve yerle tarih, sözlü tarih vb. kav-ramların programa dâhil edilmesiyle sosyal bilgiler dersi kapsamında tarih öğretiminin kapsamının genişletildiği ve çok katmanlı bir hale getirildiği söylenebilir. Ancak bu olumlu durumun 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programında belli ölçülerde zayıflatılmış olduğu anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
History subjects have an important weight in the Social Studies course, the main purpose of which is to raise active citizens. The social studies course curriculum, which was prepared with the extension of compulsory basic education to eight years in Turkey and started to be implemented from the 1998-1999 academic year, is the last curriculum prepared according to the behavioral approach. After the Ministry of National Education started to take constructivism as a basis in the Turkish education system, a new social studies course curriculum based on this approach was prepared and started to be implemented gradually in the 2005-2006 academic year. This curriculum remained in practice until 2017, and a new social studies curriculum was prepared in the same year and started to be implemented from the 2017-2018 academic year. The aim of this research is to reveal the effect of the transition from behavioral approach to constructivist understanding on the teaching of history within the scope of social studies course. From the document review method utilized in order to achieve the purpose of the research question, prepared in accordance with the behavioral approach, which was prepared in accordance with the 1998 social studies curriculum elementary understanding of constructivist 2005, and in 2017 prepared in accordance with the curriculum of social studies textbooks and the program were investigated comparatively. As a result of the research, in the 2005 social studies curriculum, which was prepared according to the constructivist approach, the amount of course hours allocated for history subjects was reduced compared to the 1998 curriculum, the scope of history subject / acquisition was narrowed, the decrease in the amount of course hours and the shrinkage tendency in the scope of the subject / outcome were also observed in the 2017 social studies curriculum. found to be ongoing. In the 2005 social studies curriculum, despite this narrowing in history subjects, skills, values and local history, oral history and so on. With the inclusion of concepts in the program, it can be said that the scope of history teaching within the scope of social studies course has been expanded and made multi-layered. However, this positive situation was weakened to a certain extent in the 2017 social studies curriculum.
Keywords
- Barr, R., Barth, J. L. ve Shermis, S. S. (2013). Sosyal bilgilerin doğası (Çev. Ed.: Cengiz Dönmez). Pegem Akademi.
- Bektaş, Ö. (2018). Sosyal bilimler ve sosyal bilgiler. İçinde Turan, R. ve Yıldırım, T (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri (ss. 1-34). Anı Yayıncılık.
- Berk, F. (2008). Eski ve yeni ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programları ve ders kitap- larında tarih konularının karşılaştırılması *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi+. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Can, B. (2019). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının incelenmesi [Yayım- lanmamış yüksek lisans tezi+. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dallı, C. ve Çakmak, M. A. (2020). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programında Türk tarihi ve kültürü konularının yeri. Sinerji Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 53-66.
- Demirci, M. (2019). 2017 sosyal bilgiler öğretim programının sosyal bilgiler ve sınıf öğretmen- lerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kars ili örneği) *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi+. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Demircioğlu, İ. H. (2014). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar, Ankara: Anı.
- Dilek, D. ve Dilek, G. (2015). Tarihsel becerilerin öğretimi. İçinde Demirel, M. (Ed.), Tarih öğretim yöntemleri (ss. 135-152). Pegem Akademi.
- Dursun, A. (2019). 2018 sosyal bilgiler öğretim programına ilişkin öğretmen ve akademisyen- lerin görüş ve değerlendirmeleri *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi+. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Er, A. R. ve Bayındır, N. (2015). Sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine ilişkin değer kazanımı ile öğretim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 357-379.
- Evirgen, Ö. F., Özkan, J. ve Öztürk, S. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 5 ders kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Gülcan, M. G., Bayram, Ö., Kılıç, Z., Karakaya, F. M. ve Midilli, A. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler 5 ders kitabı. Koza Yayın Dağıtım.
- Gültekin, G., Akpınar, M., Nohutçu, M., Özerdoğan, P. ve Aygün, S. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 7 ders kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Karabıyık, E. Ü. (2016). İlköğretim sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Evren Yayıncılık.
- Kavak, B. (2006). 1998 yılında yürürlüğe giren ilköğretim sosyal bilgiler müfredatında tarih konularının içerik bakımından değerlendirilmesi *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi+. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kaya, R. (2015). Tarih öğretiminin amaçları. İçinde Demirel, M. (Ed.), Tarih öğretim yön- temleri (ss.37-54). Pegem Akademi.
- Kaymakcı, S. (2015). Öğretmen görüşleri ışığında 1998 ve 2005 sosyal bilgiler öğretim programlarındaki değişimi anlamak. Eğitim ve Bilim, 40 (181), 293-309.
- Keçe, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan tarih konuları: öğretmen görüşlerine dayalı nitel bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11 (4), 343361.
- Köstüklü, N. (2003). Sosyal bilimler ve tarih öğretimi. Günay Ofset.
- Kurtulgan, K. (2003). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde öğretmen ve müfettiş görüşlerinin değerlendirilmesi *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi+. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- MEB (1968). İlkokul programı. Milli Eğitim Basımevi.
- MEB (1998). İlköğretim okulu sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Tebliğler Dergisi, 61 (2487), 531-568.
- MEB (2005a). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4.-5. sınıflar öğretim programı (taslak basım). Milli Eğitim Yayınevi.
- MEB (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6.-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (taslak basım). Milli Eğitim Yayınevi.
- MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar).
- Milli Eğitim Bakanlığı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686- SYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20P ROGRAMI%20.pdf
- Öztürk, C. (2014). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. İçinde Öztürk, C. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi, demokratik vatandaşlık eğitimi (ss. 1-31). Pegem Akademi.
- Şimşek, A. (2005). Tarih öğretimi açısından 1998 ve 2004 ilköğretim sosyal bilgiler öğre- tim programlarının karşılaştırılması. İçinde II. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Tam Metin Kitabı, ss. 310-321.
- Turan, R. (2016). Milli tarihten sosyal bilgilere Türkiye’de ilköğretim düzeyinde tarih öğretimi. International Journal of Social Science (JASSS), 49, 257-278.
- Turan, R. (2018a). 2017 İlkokul ve ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı üze- rine genel bir değerlendirme. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 295328.
- Turan, R. (2018b). 2017 ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programında 2018 yılında gerçekleştirilen güncelleme üzerine bir değerlendirme. İçinde Baskın, S. ve Gedikli Ö. (Ed.), Uluslararası Akşemseddin İnsan, Toplum ve Spor Bilimleri Sempozyumu (12-16 Eylül 2018) Tam Metinler Kitabı (ss. 620-629).
- Turan, R. (2018c). Sosyal bilgiler eğitimi ve tarih. İçinde Turan, R. ve Yıldırım, T (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri (ss. 87-126). Anı yayıncılık.
- Turan, R. (2020). 2017 Sosyal bilgiler dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüş- leri (Aksaray İli Örneği). Mavi Atlas, 8 (2), 256 – 277.
- Tümsek, S. (2006). Eski (1998) ve yeni (2004) ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim program- ları ve ders kitaplarında (4. ve 5. sınıf) tarih konularının mukayesesi *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi+. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Tüysüz, S. (2019). İlkokul sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Tuna Matbaacılık.
- Ünal, F., Özdemir, H., Ünal, M., Evirgen, Ö. F., Dağ, Ö. ve Kutay, S. (2017). İlköğretim sosyal bilgiler 7 ders kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
- Yıldırım, C., Kaplan, F., Kuru, H. ve Yılmaz, M. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Yılmaz, K ve Kaya, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih algısı ve tarih öğre- timinde pedagojik yaklaşımları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 73-95.
