Author :
Abstract
Son yüzyıl içinde dünya yerleşim yerlerinde hızlı bir değişim yaşanmıştır. Kırsal sahlardaki nüfus hızla şehirlere inmeye başlamış, kırsal alanda yaşayan ve geleneksel geçim ile yaşamını sürdüren insan sayısı azalmıştır. Bu açıdan bir vadi içinde yer alan ve geçmişte bucak iken günümüzde köye dönüşen Gümüşhane’ye bağlı Kale önemli bir örnek oluşturmaktadır. Güvenliği sağlama amacına yönelik sarp bir kaleye sahip olan köyün çevresinde engebe oldukça fazladır. Yeryüzü şekilleri civar köylerde tarım ve hayvancılığın küçük sahalarda yapılmasına ancak olanak vermektedir. Bu nedenle coğrafya şartları büyük bir yerleşimin gelişmesine ve geçimini devam ettirmesine olanak verecek düzeyde değildir. Bu çalışmada Kale köyünün değişen şartlar nedeniyle, yerleşim yeri dokusu ve nüfusunda meydana gelen durum incelenmiştir. Çalışma esas olarak belge taraması ve coğrafi arazi çalışmalarıyla elde edilen bilgilere dayanmaktadır. Sonuç olarak Kale bucağına bağlı köylerin insanlarının büyük şehirlere doğru göç etmesi neticesinde Kale’ye ticaret için gelen nüfus azalmış ve ticaret fonksiyonunu yitirmiştir. Bu durumlara bağlı olarak Kale bucağının nüfusu hızla azalmıştır. Günümüzde bir köy olan Kale civarındaki köylerde öğrenci azlığı nedeniyle okullar kapanmıştır. Diğer yandan yaz mevsiminde başka şehirlerden gelen köylüler, kış mevsiminde tekrar gitmektedir. Ancak yaz mevsiminde gelenler de alışveriş için başta Gümüşhane merkez olmak üzere yakın çevredeki şehirlere gittiklerinden Kale’de öneli bir canlılık görülmemektedir.
Keywords
Abstract
In the last century, there has been a rapid change in world settlements. The population in the rural areas has started to move to the cities rapidly, and the number of people living in the rural areas and living with a traditional livelihood has decreased. In this respect, Kale village of Gümüshane province, which was located in a valley and turned into a village from a subdistrict in the past, constitutes an important example. There is a lot of roughness around the village, which has a steep castle to provide security. Landforms only allow agriculture and animal husbandry to be done in small areas in the surrounding villages. For this reason, the geographical conditions are not at a level that will allow a large settlement to develop and maintain its livelihood. In this study, the situation in the settlement texture and population of Kale village due to the changing conditions was examined. The study is mainly based on the information obtained through document scanning and geographical field studies. As a result, with the migration of the people of the villages of the Kale subdistrict towards the big cities, the population coming to the Castle for trade decreased and lost its commercial function. Depending on these situations, the population of Kale subdistrict decreased rapidly. In the villages around Kale, which is a village today, schools were closed due to the lack of students. On the other hand, villagers coming from other cities in the summer season go again in the winter season. However, there is no significant liveliness in the Kale, as those who come in the summer season go to the nearby cities, primarily Gümüşhane, for shopping.
Keywords
- Aliağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2016). Şehir coğrafyası. Nobel Akademik Yayıncılık.
- Atalay, İ. (1991). Genel iktisadi ve beşeri coğrafya. Yenicağ Basım-Yayım.
- Aydın, U. (2021). ‚Gümüşhane'nin Kale köyü sakinleri kireç fabrikasından şikâyetçi”. https://ankahaber.net/haber/detay/gumushanenin_kale_koyu_sakinleri_kirec_f abrikasindan_sikayetci_54361 (Erişim Tarihi: 08. 01. 2022)
- Demir, A. (2012). 1642 tarihli avarız defterine göre Koğans kazası. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 505 -529. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223345
- Denker, B. T. (1977). Yerleşme coğrafyası: kır yerleşmeleri. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Doğanay, H., Özdemir, Ü. ve Şahin, İ. F. (2012). Genel beşeri ve ekonomik coğrafya. Pege- mAkademi.
- Geray, C. (2011). Dünden bugüne kırsal gelişme politikaları. Phoenix.
- GGR, (2012). Gümüşhane gezi rehberi. Gümüşhane Valiliği yayınları.
- GİTN, (1995). Gümüşhane il turizm envanteri. Ekspres Ofset.
- Gümüşçü, O. (2016). Tarihi coğrafya. Yeditepe Yayınları.
- Güreşçi, E. (2014). Kırsal göç, tarım ve toplum üzerine köşede kalan yazılar. Semerci Yayın- ları.
- HaberGlobal, (2021). ‚Gümüşhane'nin Kale köyü sakinlerinin fabrika dumanı tepkisi: kanserojen madde kullanımı iddiası‛. https://haberglobal.com.tr/gundem/gumushane-nin-kale-koyu-sakinlerininfabrika-dumani-tepkisi-kanserojen-madde-kullanimi-iddiasi-132965 (Erişim Tarihi: 25. 12. 2021)
- İHA, (2006). İhlas Haber Ajansı. Gümüşhane Kale Kireç Fabrikası'nda, Nimsan Kireç Sanayi A.ş. ile beklenen ortaklığın tamamlanmasıyla yeniden üretime başlandı. https://www.haberler.com/gumushane-gumushane-kale-kirec-fabrikasiuretime-haberi/ (Erişim Tarihi: 04.12.2021)
- Kök, R. (1991). Gümüşhane’nin demografik Yapısı ve Kaynak göçünün nedenleri. İçin- de N. Ü. Karaaslan (Ed.), Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu Tam Metin Kitabı (ss. 209-214).
- Kuran, E. (1991). Cumhuriyet devrinde Gümüşhane’nin Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Gelişmesi. İçinde N. Ü. Karaaslan (Ed.), Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu Tam Metin Kitabı (ss.23-27).
- Luggat, (2021). ‚Luggat: Osmanlıca Türkçe sözlük‛. https://www.luggat.com/nahiye/1/1 (Erişim Tarihi: 18.12.2021)
- MEB. (2022). ‚İl Milli Eğitim Müdürlükleri, Gümüşhane merkez; okullar ve diğer ku- rumlar‛. https://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/?ILKODU=29&ILCEKODU=1, (Erişim Tarihi: 09.01.2022)
- Özçağlar, A. (1996). Türkiye'nin idari coğrafyası bakımından köy, bucak, ilçe, il ve bel- de kavramları üzerine düşünceler. D.T.C.F. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 12, 724.
- Özçağlar, A. (2005). Türkiye’de mülki idare bölümlerinin idari coğrafya analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(1), 1-25. ttps://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000053
- Özey, R. (1991). Gümüşhane ve çevresindeki kırsal yerleşmelerin başlıca coğrafi sorun- ları ve çözüm yolları. İçinde N. Ü. Karaaslan (Ed.), Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu Tam Metin Kitabı. (ss. 307-383).
- Özey, R. (2012). Beşeri bölgeler coğrafyası. Aktif Yayınevi.
- Özgür, E. M. (2011). Nüfus coğrafyası. Ankara üniversitesi Yayınları.
- Özşen, T. (2016). Japon modernleşmesine kırsaldan bakış. İstanbul: Nobel Yayın.
- San, S. Ö. (1993). Trabzon salnamelerinde Gümüşhane sancağı. Gümüşhane: Gümüşhane Valiliği Yayınları.
- Saylan, K. (2016). XIX. Yüzyılda Gümüşhane sancağında yaşanan gayrimüslim göçleri. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 20, 275-292. doi: 10.18220/kid.14022
- SG (1997). Sayılarla Gümüşhane. Ekspres Ofset.
- Şahin, V. (2020). Temel nüfus coğrafyası. Aktif Yayınevi.
- Şenel, V. (2002). Gümüşhane evleri. Celepler Matbaacılık.
- Şimşek, S. (2016). Osmanlı döneminde Gümüşhane’de tasavvuf, sufiler, şairler ve tek- keler. İçinde M. Nazır ve K. Saylan (Ed.) Gümüşhane Tarihi; İl Oluşunun 85. Yılında Gümüşhane Tarihi ve Ekonomisi Sempozyumu Tarih Bildirileri Tam Metin Kitabı (ss. 303-339). https://kutuphane.gumushane.edu.tr/media/uploads/kutuphane/files/gumusha ne_tarihi.pdf
- Taş, B. (2016). Türkiye’nin kırsal yerleşmeleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- TÜİK. (2013). Seçilmiş göstergelerle Gümüşhane, 2013. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaa- sı.
- TÜİK. (2021). www.tuik.gov.tr; https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Eri- şim Tarihi: 03.01. 2022)
- Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2016). Beşeri coğrafya: insan, kültür, mekân. İstanbul: Çan- tay Kitapevi.
- Uslu, G. (1991). Gümüşhane’nin tarihçesi ve turistik değerleri. İçinde N. Ü. Karaaslan (Ed.), Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu Tam Metin Kitabı. (ss. 143
- Zaman, S. & Doğanay, S. (2011). Şehir coğrafyası açısından bir inceleme: Gümüşhane. Doğu Coğrafya Dergisi, 6 (3), 245-286.
