Edgar Allan Poe’nun Gammaz Yürek ve Amontillado Fıçısı Hikâyeleri ve Sami Paşazade Sezai’nin Bu Büyük Adam Kimdir? Hikâyesinin Anlatım Yönünden İncelenmesi
Author :
Abstract
Bu makale on dokuzuncu yüzyılda önemli kısa hikâyeler üretmiş olan Sami Paşazade Sezai ve Edgar Allan Poe’nun kısa hikâyelerini özellikle anlatım ve anlatıcıya odaklanarak, dil ve karakterizasyon yönünden ve tematik olarak incelemeyi amaçlar. Türk Edebiyatı’nın ilk gerçekçi romanlarından Sergüzeşt’in (1888) yazarı olan Sami Paşazade Sezai, aynı zamanda Türk Edebiyatı’nda batılı anlamda ilk kısa hikâye sayılabilecek Küçük Şeyler (1892) isimli kitabın da yazarıdır. Bu nedenle bu çalışmada incelenmek üzere Türk Edebiyatı’nda kısa hikâye türünün öncüsü Sami Paşazade Sezai ve Amerikan Edebiyatı’nda kısa hikâye geleneğinde önemli bir mihenk taşı olan Edgar Allan Poe seçilmiştir. Edgar Allan Poe’nun Gammaz Yürek (1843) ve Amontillado Fıçısı (1846) hikâyelerinin Sami Paşazade Sezai’nin Bu Büyük Adam Kimdir? (1892) hikâyesiyle anlatım yönünden incelenmesi bu çalışmanın temel amacı olup, özellikle anlatım ve anlatıcılar üzerinde durulacaktır. Giriş bölümünde iki yazar hakkında bilgi verilecektir. Birinci bölümde Edgar Allan Poe’nun hikâyeleri incelenecek, ikinci bölümde ise Sami Paşazade Sezai’nin hikâyesine yer verilecektir. Sonuç bölümünde ise yazarların hikâyelerinin benzerlik ve farklılıkları üzerinde durulacaktır.
Keywords
Abstract
This article aims to analyze the short stories of Sami Paşazade Sezai and Edgar Allan Poe, who produced important short stories in the nineteenth century, in terms of language and characterization and theme. Sami Paşazade Sezai, who is the author of Sergüzeşt (1888), one of the first realistic novels of Turkish Literature, is also the author of the book Küçük Şeyler (1892), which can be considered the first short story in Turkish Literature in the western sense. For this reason, Sami Paşazade Sezai, the pioneer of the short story genre in Turkish Literature, and Edgar Allan Poe, an important touchstone in the short story tradition in American Literature, have been chosen to be analyzed in this study. The analysis of Edgar Allan Poe's Tell-tale Heart (1843) and The Cask of Amontillado (1846) with Sami Paşazade Sezai's Bu Büyük Adam Kimdir? (Who Is This Great Man?) (1982) in terms of narration is the main purpose of this study, and especially the narrations and narrators will be emphasized. In the first part, Edgar Allan Poe's stories will be examined, and in the second part, the story of Sami Paşazade Sezai will be given. In the conclusion, the similarities and differences of the stories of the authors will be emphasized.
Keywords
- Cihangir, M. (2020). Kültürlerarası ve disiplinlerarası boyutuyla karşılaştırmalı edebi- yat bilimi. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 6 (3) , 328-343. DOI: 10.20322/littera.766594
- Cleman, J. (1991). Irresistible impulses: Edgar Allan Poe and the insanity defense. Ame- rican Literature , 63(4), 623-640.
- Daşcıoğlu, Y. ve Koç, O. (2009). Batı tarzı Türk hikâyesinin doğuşu ve tanzimat’tan cumhuriyet’e ana temalar, Turkish Studies, 4 (1-I), 799-900. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.567
- Dern, J. A. (2001). Poe's public speakers: Rhetorical strategies in ‘the tell-tale heart’ and ‘the cask of amontillado’. The Edgar Allan Poe Review, 2(2), 53-70.
- Gündoğdu, A. G. (2020). Barthes’ın Sarrasine (S/Z) okuması ile Sâmipaşazâde Sezâi’nin Bu Büyük Adam Kimdir? Hikâyesinde hermenötik kod sorunu. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö8), 248-261. DOI: 10.29000/rumelide.824562.
- Güven, G. (2009). Sami Paşazade Sezayi ve eserleri. Dergah Yayınları.
- Hammond, J.R. (1981). An Edgar Allan Poe companion: A guide to short stories, romances and essays. The Macmillan Press Ltd.
- Kaplan, M. (2012). Cenap Şehabettin'in eserlerinde pitoresk. Türk Dili ve Edebiyatı Der- gisi, 5 (5) , 15-31.https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutded/issue/17044/177970
- Kerman, Z. (1981). Sami Paşazade Sezaî’nin hikâye-hatıra-mektup ve edebî makaleleri. İstan- bul.
- Merriam-Webster. (n.d.). Monomania definition & meaning. Merriam-Webster. (2022, 6 Nisan) https://www.merriam-webster.com/dictionary/monomania
- Poe, E. A. (2020). Amontillado fıçısı Edgar Allan Poe: Bütün hikâyeleri (Çev.: Öznur Öz-
- Poe, E. A. (2020). ‚Gammaz yürek‛, Edgar Allan Poe: Bütün Hikâyeleri. (çev. Öznur Öz-
- Robinson, E. A. (1965). Poe’s tell-tale heart. Nineteenth-Century Fiction, 9 (4), 369-378.
- Rousseau, M. A. ve Pichois, C. (1994). Karşılaştırmalı edebiyat (Çev.: Mehmet Yazgan). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Sezai, S. P. (2018). Bu büyük adam kimdir? Küçük şeyler (Ed. Gökhan Tunç). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Sova, Dawn B (2001). Critical companion to Edgar Allan Poe: A Literary reference to his life and work. Facts on File
- Sun, C. (2015). Horror from the soul—gothic style in Allan Poe’s horror fictions. English Language Teaching, 8 (5), 94-99. http://dx.doi.org/10.5539/elt.v8n5p94
- Temizsu, M. (2017). Sâmipaşazâde Sezâi’nin öykülerinde anlatıbilimsel bir unsur ola- rak karakterizasyon. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 8 (11), 318-329.
- Wellek, R. (2010). Karşılaştırmalı edebiyatın krizi (Çev.: Adem Çalışkan). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 109-114.
- Witherington, P. (1985). The accomplice in 'the tell-tale heart. Studies in Short Fiction 22, 471-475.
- Yivli, O. (2016). Modern Türk öyküsünde alt türler (1890-1950). Erdem Dergisi. 70, 85- 103.
