Author :
Abstract
Estetik ve görsel algı ile insanoğlunun çevresinde gördükleri imgeleri çeşitli malzemeler ve teknikler kullanarak oluşturması ile süsleme sanatı doğmuştur. İşleme ise süsleme sanatlarının en etkin kullanıldığı alanlardan birisidir. Giysilerde ve çeşitli eşyalarda görülen işleme sanatının Türk kültüründe ve sanatında önemli bir yeri bulunmaktadır. Tarihsel süreçte İlk işleme örneklerine Orta Asya’da rastlanmıştır. Özellikle M. Ö. 3. yüzyılda Hunların, Pazırık, Noin Ula ve diğer kurganlardan işleme sanatına ait ilk bulgular elde edilmiştir. Bu köklü sanat günümüze kadar birçok bölgede ve yörede uygulanmıştır. Tarihi ve coğrafyası bakımından Şile ilçesi dokuma ve işlemeleri ile ön plana çıkarak önemli bir kültür mirası oluşturmuştur. Yörenin kimliği olarak Şile bezi dokumaları ve el işlemeleri görülmektedir. Bu kültürel değer nesilden nesile aktarılarak geleneksel sanatların nadir örneklerini temsil etmiştir. Köklü bir geçmişi bulunan işleme sanatı teknik, uygulama ve kullanılan motifler açısından oldukça zengin bir arşiv içermektedir. Özellikle kullanılan motifler sadece estetik bakımdan oluşturulmamıştır aynı zamanda yapıldığı dönemlere dair önemli veri kaynakları da oluşturmuştur. Bu çalışmada tarama yöntemine dayalı betimsel araştırma yapılmıştır. Çalışmanın materyalini İstanbul’un Şile ilçesinde bulunan işlemeler ve bu işlemelerin teknik, motif ve kompozisyon özelliklerini içermektedir. Amaç, Geleneksel el sanatlarında önemli bir yeri olan işlemelerin kültürel miras kapsamında belgelenmesidir. Bu çerçevede Şile bezi üzerine geleneksel olarak işlenen ve geleneksel olarak tanımlanan motifler araştırılmıştır. Bu kapsamda gerek orijinal eserler gerekse günümüzde orijinal motiflerle yapılan uygulama çalışmaları incelenmiştir. Saha çalışmasından elde edilen bilgiler örnekler ve belgelerle sunulmuştur.
Keywords
Abstract
With aesthetic and visual perception, the art of ornament was born with the creation of the images that people see around them using various materials and techniques. Embroidery is one of the areas where decorative arts are used most effectively. Embroidery art, which is seen on clothes and various items, has an important place in Turkish culture and art. In the historical process, the first examples of embroidery were found in Central Asia. Especially B.C. in the 3rd century, the first findings of the art of embroidery were obtained from the Huns, Pazirik, Noin Ula and other kurgans. This deep-rooted art has been applied in many regions and regions until today. In terms of its history and geography, Şile district has come to the fore with its weaving and embroidery and created an important cultural heritage. Şile fabric weaving and hand embroidery are seen as the identity of the region. This cultural value has been passed down from generation to generation and has represented rare examples of traditional arts. The art of embroidery, which has a deep-rooted history, contains a very rich archive in terms of technique, application and motifs. In particular, the motifs used were not only created in terms of aesthetics, but also created important data sources about the periods in which they were made. In this study, descriptive research based on scanning method was conducted. The material of the study includes the embroidery in Şile district of İstanbul and the technical, motif and composition features of these embroidery. The aim is to document the embroideries, which have an important place in traditional handicrafts, within the scope of cultural heritage. In this context, motifs traditionally embroidered and defined on Şile fabric were investigated. In this context, both original works and today's application studies with original motifs were examined. The information obtained from the fieldwork is presented with examples and documents.
Keywords
- Anonim, (2011). Şile bezi, Şile Bezini Yaşatma Koruma ve Geliştirme Derneği.
- Ayten Sürür, (1975). Türk İşleme Sanatı, Türk Süsleme Sanatları Serisi 4, Ak Yayınları.
- Bayburtlu, Ç. (2017). Şile bezinin yeniden yorumlanması ve özgün ürünlere dönüştü- rülmesinin önemi. İnternational Journal of Cultural and Social Studies, 3, 451. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/388914
- Barışta, H. Ö. (1997). Türk İşlemelerinden Teknikler, Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Barışta, H. Ö. (1999). Osmanlı imparatorluğu dönemi Türk işlemeleri. T.C. Kültür Bakanlı- ğı Yayınları.
- Barışta, H. Ö. (2001). Cumhuriyet dönemi Türk halk işlemeciliği desen ve terminolojisinden örnekler, T.C. Kültür Bakanlığı, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Ertek, T.A.; Evren, E.N., (2005). Bir coğrafi alan analizi Şile ilçesi, Güven Kitap Yayınevi.
- Karayel, F. S. (2018). Şile bezinin çocuk giyiminde kullanımı ve marka faktörü, Kalemişi dergisi. 6 (12), 205. http://dx.doi.org/ 10.7816/kalemisi-06-12-06
- Öngen, A. G. (2016). Şile işlemelerindeki kompozisyon özellikleri. İdil dergisi, 5, (21), 446-447. http://dx.doi.org/10.7816/idil-05-21-10
- Şimşek, A.S. (1974). Şile Bezi (Şila). Mensucat Meslek Dergisi, 27, (3),109. Meslek Yayın- ları ve Matbaacılık.
- Temir, Ş.R. (2010). Geçmişten günümüze Şile ve Şile bezi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Sanat Eserleri Dizisi Yayınları,
- Turani, A. (1998). Sanat terimleri sözlüğü, Remzi Kitapevi.
- Tüm Cebeci, D. (2022). Şile bezinin tarihsel yolculuğu, İnternational Social Sciences Jour- nal. 8, (95) 601. http://dx.doi.org/10.264 49/sssj.3860
- Uzun, A. (2009). Şile yöresi Şile bezi dokumacılığının günümüzdeki durumu, (Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- KK1: Ayşe Taşpınar Usta Öğretici, Şile Bezi Dokuma Bölümü, Şile Borsa İstanbul Halk Eğitim Merkezi, Şile (06.08.2022).
- KK2: Dilek Gümrah, Usta Öğretici, Geleneksel El Nakışları Bölümü, Şile Borsa İstanbul Halk Eğitim Merkezi, Şile (06.08.2022).
- KK3: Yasemin Selak, Usta Öğretici, Geleneksel El Nakışları Bölümü, Şile Borsa İstanbul Halk Eğitim Merkezi, Şile (10.08.2022).
