Author :
Abstract
Kendisinden söz eden menâkıbnâmelere göre, Ahmed Yesevî tahmini 1093 yılında Batı Türkistan’daki Çimkent şehrinin doğusunda bulunan ve Tarım Irmağı’na dökülen Şâhyâr Nehri’nin küçük bir kolu olan Karasu üzerindeki Sayram kasabasında doğdu. Sayram’da İmâm Muhammed b.Ali neslinden gelenlere “Hâce” denildiği gibi, onlara bağlı olanlara da aynı isim veriliyordu. Ahmed Yesevî, bu silsileye bağlı olduğu için Hâce Ahmed, Hâce Ahmed Yesevî, Kul Hâce Ahmed şekillerinde de anılmaktadır. Bilinen ilmi bir gerçek te şudru ki; Ahmed Yesevî hakkında yapılan en kapsamlı çalışma Fuat Köprülü’nün Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar adlı eseridir. Bu eserin ilk bölümünde de Ahmed Yesevî’nin menkıbevi ve tarihi hayatı ayrı ayrı ele alınarak ayrıntılı bir şekilde ortaya konmuştur. İşte biz bu çalışmamızda; olgun, ileri görüşlü, muhakemeli bir mutasavvıf ve aynı zamanda Hanefî mezhebinde bir fakih olan Ahmet Yesevî’yi, M. Fuad Köprülü’nün eserleri üzerinden, Köprülü’nün konuyu ele alışı ile doğru orantılı olacak şekilde kim olduğu ve gerçek tarihi kişiliğinin ne olduğu ile Yeseviyye tarikatı hakkında tespitlerde bulunmaya çalıştık.
Keywords
Abstract
According to hagiography mentioned by himself, Ahmed Yesevi was born Sayram town ehich is east of Çimkent in West Turkistan in which Tarım Irmağı discharge into the Şahyar River’s a small tributary which name Karasu. In Sayram, Imam Muhammad’s generation is called "Hace"and also, was given the same name as connected to them. Ahmed Yesevi, Hace Ahmed for being connected to this generation, Hace Ahmed Yesevi is referred to as the Kul Hace Ahmed way. In a known scientific fact it is; The most comprehensive study of Fuat Koprulu Ahmed Yesevi's work from the first Sufis in Turkish literature. The first part of Ahmed Yesevi hagiographic life and history of this work have been revealed in a detailed manner by considering separately. Here we are in this study; mature, forward-thinking, Muhakkan be a mystic and at the same time, Ahmet Yesevi, a jurist of the Hanafi sect, M. Fuad Koprulu through the works, as to who to be proportional to the handling Koprulu subject and with what is the real historical figures We tried to make observations about Yasaviyya sect.
Keywords
- Baş, Eyüp, Ahmed Yesevî’nin Bektaşîlik, Alevîlik Üzerindeki Etkileri ve Osmanlı Dini Hayatın- daki İzleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52: 2, 2011.
- Eraslan, Kermal, “Ahmed Yesevî”, DİA, II, İstanbul, 1989, s. 15-19.
- Kaplan, Doğan, Fuat Köprülü’ye Göre Anadolu Aleviliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. Sosyal Bil. Enst., Konya, 2002.
- Kara, Mustafa, Türk Tasavvuf Tarihi Araştırmaları, Dergah Yay., İstanbul, 2010.
- Konukçu, Enver, “Sayram ve Yeri”, Milletlerarası Hoca Ahmed Yesevî Sempozyumu Bildirisi, Kay- seri 1993.
- Köprülü, F. Orhan, Fuad Köprülü- Türk Büyükler Dizisi, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yay., Anka- ra, 1987.
- Köprülü, M. Fuad, İslam Medeniyeti Tarihi, 1987.
- Köprülü, M. Fuad, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, TTK Yay., 1999.
- Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyat Tarihi, 1980.
- Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, 1984.
- Melikoff, I., Hacı Bektaş: Efsaneden Gerçeğe, Cumhuriyet Kitapları, 1999.
- Melikoff, I., Uyur İdik Uyardılar, Demos Yay., 2012.
- Ocak, Ahmet Yaşar, Türk Sufiliğine Bakışlar, İletişim Yayınları, İstanbul, 1996.
- Öngören, Reşat, Sufi, DİA, XXXVII, TDV Yay., 2009, s. 471.
- Özdemir, F., Fuat Köprülü’nün Türk Saz Şairleri Üzerindeki Çalışmaları, Kültür Bakanlığı yay.,2000.
- Şeker, Mehmet, “Ahmed Yesevî’nin Hayatında Arslan Baba Meselesi”, Milletlerarası Hoca Ahmed Yesevî Sempozyumu Bildirisi, Kayseri, 1993, 359-360;
- Tayşı, M. Serhan, “Ahmed-i Yesevî”, Ahmed-i Yesevî Hayatı-Eserleri-Fikirleri-Tesirleri, İstan- bul, 1996 Uludağ, Süleyman, Mutasavvıf, DİA, XXXI, TDV Yay., 2006, s. 379.
- Türer, Osman, “Hoca Ahmed-i Yesevî’nin Türk-İslâm Tarihîndeki Yeri ve Tasavvufi Şahsiyeti”, Ahmed-i Yesevî Hayatı-Eserleri-Fikirleri-Tesirleri, İstanbul, 1996.
- Yılmaz, H. Kamil, Ebû Hâşim Sûfi, Altınoluk, S: 4, 1986.
