Author :
Abstract
Öz: Lütfi Paşa'nın doğum yeri ve tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Hem Tevârih-i Âl-i Osman hem de Âsaf-nâme gibi eserlerde hayatına dair bazı bilgilere yer verilse de, doğum yeri ve tarihiyle ilgili herhangi bir açıklama yapılmamıştır. Daha sonraki kaynaklarda da bu konuya değinilmez. Bununla birlikte, Lütfi Paşa'nın Arnavut kökenli olduğu, dönemin kaynaklarında sıkça belirtilen bir bilgidir. Kendisi ise, 2. Bayezid döneminde saraya alındığını ve "Harem-i Hâss" uzun yıllar eğitim gördüğünü anlatır. Yavuz Sultan Selim'in tahta geçmesiyle (1512-1520),Çuhadarlık görevinden, elli akçe maaşla müteferrikalık göreviyle taşraya tayin edildiğini; daha sonra sırasıyla Çaşnigir-başılık, Kapucu-başılık, Mir-alemlik, Kastamonu Sancağı, Karaman Beylerbeyliği, Anadolu Beylerbeyliği görevlerinde bulunduğunu, Kanuni Sultan Süleyman devrinde ise vezirlik ve nihayet sadr-ı azamlığa tayin edildiğini bildirir. Toplu halde yaşayan insanlar, zamanla bir lider seçme ve onun otoritesini kabul etme gereksinimi duymuşlardır. Bu ihtiyaç, ilk insan topluluklarında ve ilkel kabilelerde ortaya çıkmış ve farklı yönetim biçimleriyle günümüze kadar devam etmiştir. Bu sistemde, en yüksek güç ve otoriteyi elinde bulunduran kişi "yönetici" olarak adlandırılırken, bu kişinin yönetiminde olanlar ise "yönetilen" olarak tanımlanır. Yönetilenler, halk, teba, cumhur veya ümmet gibi farklı terimlerle de ifade edilebilir. Bu şekilde, toplumsal düzenin sağlanması için bir yönetim biçimi ortaya çıkmıştır. Siyaset kelimesi, sözlükte bir nesnenin iyi durumda kalmasını sağlamak, ona özen göstermek anlamlarının yanı sıra, hayvanları ehlileştirmek ya da atları eğitmek gibi anlamlara da gelir. Ancak daha geniş anlamıyla siyaset, toplumun işlerini yürütme, yönetme ve insan topluluklarını yönetme sanatı olarak tanımlanır. Lütfi Paşa, Osmanlı Devleti ve Selçuklu Devleti'nin dışındaki diğer İslam devletlerinin her birinin bir kusurundan bahseder. Emevilerin bir kısmının Harici olduklarını, Abbasilerin bazılarının Rafizi olduklarını, Osmanlıların akidelerinin, inançlarının ise temiz ve kusursuz olduğunu, sünni Müslüman ve güzel ahlak sahibi olduklarını belirtir. Selçukular da Osmanlılar gibi inançları temizdir ve diğer devletletler gibi değildir. Ayrıca Selçuklular, Osmanlılara yol gösteren klavuz, rehber gibidirler. Lütfi Paşa, bu görüşleri ile Türk devletleri birbirinin devamıdır, ilkesini de desteklemiş oluyor. Lütfi Paşa, sadrazamların kötü niyetli olmamaları gerektiğini ve her hareketlerini Allah rızası ve Allah aşkı için yapmaları gerektiğini ifade eder. Ona göre, Allah’a ulaşmak için daha yüksek bir makam bulunmamaktadır; bu en yüce hedeftir. Sadrazamlar ve yöneticiler, görevlerini yerine getirirken Allah’ı her işin şahidi olarak kabul etmeli ve O'na karşı sorumluluk duygusuyla hareket etmelidirler. Vezir, padişahı servet edinmekten ve servete düşkünlük yoluyla günaha girmekten korumalıdır. Lütfi Paşa, devlet hazinesine giren paraların varisleri gelinceye kadar, emanet olarak tutulmasını bizzat kendisi sağlamıştır. Lütfi Paşa, hem veziri hem de padişahı doğrudan uyararak, vezirin görevinin her zaman doğruyu söylemek olduğunu vurgular. Ona göre, vezir gerçekleri padişaha aktardıktan sonra sorumluluk artık ondan kalkar ve padişaha geçer. Vezir, padişaha konuyu sunduğunda, padişahın alacağı kararların sonuçları tamamen ona ait hale gelir ve bu kararların hesabını kıyamet günü Allah’a karşı vermesi gerektiğini hatırlatır.
Keywords
Abstract
Abstract: There is no definite information about the place and date of birth of Lütfi Pasha. Although some information about his life is included in works such as Tevârih-i Âl-i Osman and Âsaf-nâme, no explanation has been made about his place and date of birth. This issue is not mentioned in later sources either. However, it is frequently stated in the sources of the period that Lütfi Pasha was of Albanian origin. It is narrated that he was taken to the palace as "Harem-i Hâss" during the reign of Bayezid II and that he was educated there for many years. When Yavuz Sultan Selim ascended to the throne (1512-1520), he was transferred from his position as Çuhadar to the provinces as a müteferrika with a salary of fifty akçe; He later reported that he served as the Chief of the Chasnigir, the Chief of the Kapucu, the Mir-alem, the Sanjak of Kastamonu, the Karaman Governor, the Governor of Anatolia, and that he was appointed as the Vizier and finally the Grand Vizier during the reign of Suleiman the Magnificent. People living in groups have felt the need to choose a leader and accept his authority over time. This need emerged in early human communities and primitive tribes and has continued to the present day with different forms of governance. In this system, the person with the highest power and authority is called the "governor", while those under his rule are defined as the "governed". The governed can also be expressed with different terms such as the people, subjects, the cumhur or the ummah. In this way, a form of governance emerged to ensure social order. The word politics, in addition to its dictionary meanings of ensuring that an object remains in good condition and taking care of it, also means taming animals or training horses. However, in a broader sense, politics is defined as the art of conducting and managing the affairs of society and governing groups of people. Lutfi Pasha mentions a flaw in each of the other Islamic states other than the Ottoman State and the Seljuk State. He states that some of the Umayyads were Kharijites, some of the Abbasids were Rafizis, and that the beliefs and faiths of the Ottomans were clean and flawless, and that they were Sunni Muslims and had good morals. The Seljuks, like the Ottomans, were not like other states with clean beliefs. In addition, the Seljuks were like guides and guides showing the way to the Ottomans. With these views, Lutfi Pasha also supports the principle that the Turkish states are the continuation of each other. Lutfi Pasha states that the grand viziers should not have bad intentions and that they should do everything for the sake of Allah and for the love of Allah. According to him, there is no higher position to reach Allah; this is the highest goal. Grand viziers and administrators should accept Allah as the witness of everything they do while performing their duties and should act with a sense of responsibility towards Him. The vizier must protect the sultan from acquiring wealth and committing sins through indulgence in wealth. Lütfi Pasha personally ensured that the money entering the state treasury was kept as a trust until his heirs arrived. Lütfi Pasha directly warned both the vizier and the sultan, emphasizing that the vizier's duty was to always tell the truth. According to him, once the vizier conveyed the truth to the sultan, the responsibility was no longer his and passed to the sultan. When the vizier presented the matter to the sultan, the consequences of the sultan's decisions became entirely his and he reminded him that he would have to give an account of these decisions to Allah on the Day of Judgement.
