Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Kabullenme Süreçleriyle İlgili Yapılan Çalışmaların İncelenmesi
Author :
Abstract
Bu araştırma, 2000-2024 yılları arasında Türkiye’de özel gereksinimli çocuk sahibi ebeveynlerin kabul süreçlerine dair yapılan akademik çalışmaları incelemeyi amaçlamaktadır. Ebeveynlerin bu süreçte yaşadıkları psikolojik, ekonomik ve sosyal zorluklar; başa çıkma yöntemleri ve ihtiyaç duydukları destek mekanizmaları araştırmanın odak noktalarını oluşturmaktadır. Doküman analizi yöntemiyle yürütülen çalışma kapsamında YÖK-Tez, ULAKBİM, Google Akademik ve Dergipark veri tabanlarından elde edilen yüksek lisans ve doktora tezleri ile hakemli dergilerde yayımlanan makaleler incelenmiştir. Elde edilen bulgular, alandaki akademik üretimin yıllar içinde dalgalanmalar gösterdiğini ve bu dalgalanmaların toplumsal farkındalık ve akademik gündemle bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle 2020 ve 2021 yıllarında COVID-19 pandemisi nedeniyle akademik çalışmaların sekteye uğradığı gözlenmiştir. Çalışmaların yöntemlerine bakıldığında, tezlerde daha çok nicel yöntemlerin; makalelerde ise nitel yöntemlerin tercih edildiği görülmektedir. Bununla birlikte, engellilik gibi çok katmanlı bir konunun daha bütüncül ve derinlemesine incelenebilmesi için karma araştırma yöntemlerinin artırılması gerektiği vurgulanmaktadır. Analizler, özel gereksinim konusunun yalnızca eğitim ve psikoloji değil, aynı zamanda toplumsal, kültürel ve etik boyutlar barındıran disiplinler arası bir alan olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, bazı engel türlerinin araştırmalarda yeterince temsil edilmediği ve toplumsal rollerin araştırma konularının seçiminde etkili olduğu saptanmıştır. Gelecek araştırmalarda, daha geniş örneklemler ve disiplinler arası yaklaşımlar kullanılarak, özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin ihtiyaçlarının daha kapsamlı bir şekilde ele alınması hedeflenmektedir. Bu sayede daha adil ve kapsayıcı bir bilimsel üretim sürecine katkı sağlanması umulmaktadır.
Keywords
Abstract
This research aims to examine academic studies conducted between 2000 and 2024 on the admission processes of parents of children with special needs in Turkey. The focus of the research is on the psychological, economic, and social challenges parents experience during this process; their coping strategies; and the support mechanisms they require. The study, conducted using document analysis, examined master's and doctoral theses obtained from the YÖK-Tez, ULAKBİM, Google Scholar, and Dergipark databases, as well as articles published in peer-reviewed journals. The findings revealed that academic production in the field has fluctuated over the years, and that these fluctuations are linked to public awareness and academic agendas. It was observed that academic studies were disrupted, particularly in 2020 and 2021, due to the COVID-19 pandemic. A review of the study methods reveals that quantitative methods are preferred in theses, while qualitative methods are preferred in articles. However, it is emphasized that the use of mixed research methods should be increased for a more holistic and in-depth examination of a multi-layered issue such as disability. Analyses demonstrate that special needs is an interdisciplinary field encompassing not only education and psychology but also social, cultural, and ethical dimensions. However, it has been determined that some types of disabilities are underrepresented in research, and that societal roles influence the selection of research topics. Future research aims to utilize larger samples and interdisciplinary approaches to more comprehensively address the needs of children with special needs and their families. This, it is hoped, will contribute to a more equitable and inclusive scientific production process.
