Author :
Abstract
Gaslighting, kişinin kendinden şüphe duymasını sağlayan ve kişide kafa karışıklığına yol açan bir tür psikolojik manipülasyondur. Literatürde gaslighting konusunda çeşitli yöntemlerle yürütülmüş araştırmalar ve derleme çalışmaları mevcuttur. Bu çalışmaların çoğunda gaslighting ile duyguların birbirleriyle yakından ilişkili olduğuna ve gaslighting sonucunda ortaya çıkabilecek olumsuz sonuçlara işaret edilmiştir. Diğer bir taraftan gaslighting konusunda deneysel bir çalışmaya rastlanmamıştır. Mevcut çalışmada anlık ve kurgusal gaslighting manipülasyonu oluşturulması ve bunun duygular üzerinde test edilmesi amaçlanmıştır. Balıkesir Üniversitesi psikoloji bölümü öğrencilerinden online (116 kişi) ve yüz yüze (36 kişi) veri toplanarak iki deneysel çalışma yürütülmüştür. Manipülasyon kapsamında deney grubundaki öğrencilere gaslighting ile ilgili kavramlar sunularak kelime çağrışım görevi verilmiş, manipülatif bir ilişki senaryosu okutulmuş ve bununla ilgili birkaç soru yöneltilmiştir. Soruların cevap seçenekleri arasında doğru yanıta yer verilmemiştir. Kontrol koşulundaki katılımcılara ise nötr kelimeler sunularak kelime çağrışım görevi verilmiş, normal bir ilişki senaryosu okutulmuş ve bununla bağlantılı olarak birkaç soru yöneltilmiştir. Online çalışmada gaslighting ve kontrol koşulu arasında şu ölçümlerde farklılıklar bulunmuştur: öfke, mutluluk, üzüntü, kafa karışıklığı, kaygı, ilişki kurma isteği, ilişki güveni ve ilişki tatmini. Yüz yüze yapılan çalışmada ise bunlara ek olarak belirsizlik, korku, şaşkınlık, değersizlik, güvensizlik, tiksinme ve hayal kırıklığı puanlarında farklılıklar saptanmıştır. Sonuç olarak manipülasyonun yüz yüze daha iyi çalıştığı görülmüş ve bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.
Keywords
Abstract
Gaslighting is a type of psychological manipulation that instills self-doubt and leads to confusion. The literature contains research and reviews on gaslighting conducted using various methods. Most of these studies point to the close connection between gaslighting and emotions, and to the negative consequences that can arise from gaslighting. However, no experimental studies on gaslighting have been found. The current study aimed to create a spontaneous, fictional gaslighting manipulation and test it on emotions. Two experimental studies were conducted using online (116 participants) and face-to-face (36 participants) data from Balıkesir University psychology students. As part of the manipulation, students in the experimental group were presented with concepts related to gaslighting and given a word association task, read a manipulative relationship scenario, and were asked a few related questions. No correct answer was included among the answer options. Participants in the control condition were given a word association task, presented with neutral words, read a typical relationship scenario, and were asked a few related questions. In the online study, differences were found between the gaslighting and control conditions on the following measures: anger, happiness, sadness, confusion, anxiety, desire for a relationship, relationship confidence, and relationship satisfaction. In the face-to-face study, additional differences were found in uncertainty, fear, surprise, worthlessness, distrust, disgust, and disappointment scores. In conclusion, manipulation was found to work better in person, and the findings are discussed in light of the literature.
