Author :
Abstract
Bu çalışma, Türkiye’nin sanayileşme sürecinde ekonomik kalkınma ile kültürel mirasın korunması arasındaki ilişkiyi araştırarak, Sümerbank’ın Lâdik halıcılığı üzerindeki etkilerini incelemektedir. Lâdik halıları, Osmanlı saray seccadelerinin zarif ve doğal motif anlayışını Konya yöresine özgü kompozisyon ve renk düzenlemeleriyle birleştiren, yüksek teknik ustalık ve estetik değer taşıyan geleneksel el sanatları ürünleridir. Araştırmanın örnekleminde, Türkiye’nin farklı illerinde faaliyet gösteren el dokuma halıcı esnafından temin edilen beş özgün Lâdik halı, renk paleti, motif çeşitliliği, dokuma ve düğüm teknikleri, malzeme özellikleri ve dokuma sıklığı açısından incelenmiştir. Halıların üretim süreçleri, tarihsel bağlamları ve desen anlayışları üzerine yapılan değerlendirmeler bu eserlerin hem kültürel hem de sanatsal açıdan taşıdığı önemi ortaya koymaktadır. Araştırma sürecinde, Sümerbank arşivleri, dönem belgeleri, akademik yayınlar ve saha gözlemleri birlikte kullanılmıştır. Bulgular, özellikle Cumhuriyet’in ilk yıllarında Sümerbank’ın uyguladığı sanayi politikalarının, geleneksel halıcılığın korunması ve modern üretim standartlarıyla buluşturulmasında kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Sümerbank’ın kurduğu atölyeler, teknik standartlaşmayı sağlamış, ürün kalitesini artırmış ve yerel üreticilere hem iç piyasada hem de uluslararası pazarlarda erişim imkânı sunmuştur. Sonuç olarak, günümüzde üretimi büyük ölçüde azalmış olan Lâdik halıları, sahip oldukları estetik, teknik ve kültürel değerleriyle Anadolu el sanatlarının önemini göstermeye devam etmektedir. Bu bağlamda, Sümerbank’ın tarihi katkıları, kaybolma tehlikesi altındaki bu zanaat geleneğinin belgelenmesi ve korunması açısından örnek bir uygulama olarak değerlendirilebilir.
Keywords
Abstract
This study explores the relationship between economic development and the preservation of cultural heritage during Turkey's industrialization process, examining Sümerbank's influence on Lâdik carpet weaving. Lâdik carpets are traditional handicrafts of high technical mastery and aesthetic value, combining the elegant and natural motifs of Ottoman palace prayer rugs with compositions and color schemes unique to the Konya region. In this study, five original carpets procured from hand-woven carpet makers operating in various provinces of Turkey were examined in terms of their color palette, motif diversity, weaving and knotting techniques, material properties, and weaving density. Evaluations of the carpets' production processes, historical contexts, and pattern understanding reveal the cultural and artistic significance of these works. The research utilized a combination of Sümerbank archives, periodical documents, academic publications, and field observations. The findings demonstrate that the industrial policies implemented by Sümerbank, particularly in the early years of the Republic, played a critical role in preserving traditional carpet weaving and integrating it with modern production standards. The workshops established by Sümerbank ensured technical standardization, improved product quality, and provided local producers with access to both domestic and international markets. Consequently, Lâdik carpets, whose production has significantly diminished today, continue to demonstrate the importance of Anatolian handicrafts with their aesthetic, technical, and cultural values. In this context, Sümerbank's historical contributions can be considered exemplary practices for documenting and preserving this endangered craft tradition.
