Romanlar yazıldıkları dönemin sosyal, kültürel, dilsel özelliklerini taşıyan önemli edebi eserlerdir. Yazar anlattığı olay çerçevesinde, yaşadığı dönemin bir ferdi olarak bize sadece dönemin kültüründen, toplumsal yapısından bilgi parçacıkları sunmakla kalmaz, kullanılan dil ile ilgili ipuçları da vermektedir. Çalışmamızda, Osman Cemal Kaygılı’nın yazmış olduğu ve 1938 yılında basılan “Çingeneler” adlı eseri temel alınarak o dönemdeki Çingenelerin toplum dilbilimsel durumları hakkında çıkarımlar sunulmaktadır. Bu çalışma art zamanlı bir dil bilimi çalışmasıdır. Kaygılı’nın yazdığı romana göre aşağıdaki sorunsallara cevap aranmaktadır; 1- Cemal Kaygılı’nın romanından art zamanlı olarak Romanların toplum dilbilimsel durumunu tespit etmek mümkün mü? 2- Eserde Romanların konuştuğu Türkçe hangi diyalekte uymaktadır? 3-Eserde kahramanların konuşmalarında kullanılan Romanes (Çingenece) hangi Romanes diyalektler ile uyum göstermektedir? 4-Göçebe Romanların konuşma diliyle yerleşik Romanların konuşma dili arasında farklılıklar ve benzerlikler var mı? 5-Gizli dil yapıları (kelime, cümle gibi), konuşmalarda var mı? Bu yapıları kimler kullanıyor? 6-Roman dayanak kabul edilerek Çingenelerde dil edinimi hakkında bilgiler var mı? 7-Düzenek kaydırma ve düzenek karıştırma eserde var mı ve hangi durumda gözlemlenmektedir? Osman Cemal Kaygılı’nın eseri kaynak kabul edilerek çalışmanın sonuç bölümünde Romanların dilsel durumu hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır.
The study examines diachronic Gypsy language situations in novel “Çingeneler” by Osman Cemal Kaygılı. Author published this novel in 1938 year . Gypsies speak two languages in this novel. This article answers the following questions; 1-Which Turkish dialect Gypsies talk in Kaygılı’s novel? 2- Which Gypsy dialect Gypsies talk in Kaygılı’s novel? 3-Are there similarities and differences in speech of nomadic Gypsies and established Gypsies 4- Do it have in the novel Çingeneler code-switching and Code-mixing 5- How many languages Gypsies are talking in this novel? 6- Is in the novel information about language acquisition in the Gypsies?