Author :
Abstract
“Sâkî”, sözlük anlamı ile su dağıtan veya sunan, su veren, bezm-i işretinde içilen şarap vesaireyi kadehlere döküp dağıtan kimsedir. Divan şiirinde bezm âleminin en önemli unsurlarından biri olana sâkî, meclise neşe ve canlılık verir. Ortada dolaşarak içki dağıtmak onun görevidir. Edebiyatımızda gerçek veya mecazlı anlamıyla içki ve içki âleminin övülerek anlatıldığı manzum eserlere de sâkî-nâme denir. Sâkî-nâmelerden, sâkîliğin çok eski bir meslek olduğu, bezm meclisinde içki sunma, meclis adabını düzenleme gibi görevleri içerdiği, ayrıca bu mesleğin giderek zarafet kazandığı ve sâkîlerin özel yetenekler yanında şiir ve musiki bildiği anlaşılmaktadır. Tasavvufi boyutunda ise “sâkî”, aşk şarabını sunan pîr-i mugan, meyhanenin mürşid-i kâmilidir. Meyhane ihtiraslardan uzak aşk ve şevk dolu bir yerdir. Bu bildiride ise “sâkî” kelimesinin Klasik Türk Edebiyatında kullanımı ve şairlerin bu kavram ile beyitlere hangi anlamları kazandırdığı ele alınacaktır.
Keywords
Abstract
"Sâkî" is someone who distributes or presents water with a dictionary meaning, watering, drinking wine in the bezm-i waqf and pouring it in the glasses of wine. In Divan poetry, the meclise gives joy and vitality to one of the most important elements of the bezm's world. It is his duty to circulate and distribute drinks. In our literary works, which are praised by real or figurative means of drink and drink, are also called sâkî-nâme. It is understood from the Sâkî-nâmeler that the profession is a very old profession, that it includes duties such as offering drinks in the chamber of parliament, organizing parliamentary adabas, and that this profession is gradually becoming more graceful and that saqids know poetry and music in addition to special skills. In the dimension of mysticism, "sâkî" is a pîr-i mugan which presents love wine, mürşid-i kâmilidir of meyhanen. Ameyhane is a place full of love and enthusiasm from passions. In this report, the use of the word "sâkî" in Classical Turkish Literature and the significance of the poets with this concept will be discussed.
Keywords
- Akdoğan, Y. (1979). “Ahmedi Dîvânı Ve Dil Hususiyetleri: Gramer, Sentaks, Sözlük.” .İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Akkuş, M. (1993). Nef ‘î Divanı. Ankara: Akçağ.
- Arslan, M. (2012). Sâkî-nâmeler. İstanbul: Kitabevi
- Ayhan, E. (2000). Nakşi Divanı, Marmara Üniversitesi/ Türkiyat Araştırmaları Enstitü- sü, İstanbul.
- Canım, R.(1998).Türk Edebiyatında Sâkînameler ve İşretnameler. Ankara: Akçağ.
- Ceylan, Ö. (1994). Âsaf (Damad Mahmud Celâleddin Paşa): hayatı, edebî kişiliği ve Dîvânı'nın transkripsiyonlu metni. Trakya Üniversitesi, Edirne.
- Çavuşoğlu, M. ve M. Ali Tanyeri M.A.(1981). Hayretî Dîvanı Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Edebiyat Fak.
- Gölpınarlı, A.(1972). Nedîm Divan. İstanbul: İnkılâp ve Aka.
- İPEKTEN, H. (1974). Karamanlı Nizâmî Hayatı Edebî Kişiliği ve Divanı. Ankara: Ata- türk Üniversitesi.
- Karaköse, S. (2001). Said Giray Divanı. Denizli.
- Levend, A.S. (1984). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhum- lar.İstanbul: Enderun.
- Pala, İ.(2010). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı.
- Şentürk, A.A.(2016). Osmanlı Şiir Kılavuzu. İstanbul: OSEDAM.
- Tanrıbuyurdu, G.(1997). Klâsik Türk Edebiyatına Yansıyan Yönleriyle “Galata”, İnsan ve Toplum. Bilimleri Araştırmaları Dergisi cilt: 6, sayı: 1.
- Tarlan, A. N. (1992). Necâtî Beg Divanı. Ankara: Akçağ.
- Tökel, D.A (2016). Divan Şiirinde Şahıslar Mitolojisi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet.
- Ünsel (Kürkçüoğlu), K.E. (1946). Fatih’in şiirileri. İstanbul.
- Üstüner, K. (2007) Divan Şiirinde Tasavvuf. Ankara: Birleşik Dağıtım
- Yıldırım, N. (2016.) Fars Mitolojisi Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı.
