FÂ’İZ EFENDİ VE ŞÂKİR BEY MECMUASI’NDA FİHRİST, TERCİ-İ BEND, TERKİB-İ BEND, GAZEL, GAZEL-İ MÜZEYYELLER VE SEYYİD VEHBÎ’NİN BİLİNMEYEN BİR GAZEL-İ MÜZEYYEL-İ BÎ-NUKADI
Author :
Abstract
Klasik Türk edebiyatında şairler şiirlerini dîvan ve mecmualarda toplamışlardır. Bu yüzden edebiyatımızın en büyük kaynağı bu eserlerdir. Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası da özellikle Lâle Devrine ışık tutması bakımından önemli bir kaynaktır. Bu mecmua, Süleymaniye Kütüphanesi’nin Halet Efendi Bölümü’nde yer almaktadır. 636 varaktan oluşan mecmuada toplam 502 adet şiir mevcuttur. İçerisinde 256 kaside, 160 tarih, 19 gazel-i müzeyyel, 4 gazel, 9 terkîb-i bend, 5 terci-i bend ve diğer nazım şekilleri bulunmaktadır. Bu çalışmamızda Lâle Devri şairlerinin şiirlerini barındıran Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuasındaki Fihrist, Terci-i Bend, Terkib-i Bend, Gazel ve Gazel-i Müzeyyellerden bahsedip, inceleme esnasında Seyyid Vehbî’nin Hamit Dikmen tarafından yayınlanan dîvanında yer almadığını fark ettiğimiz bir gazel-i müzeyyelini ele alacağız. Bu gazel-i müzeyyel noktasız harfler kullanılarak yazılmıştır. Türü ise methiyedir. Şiirde, dönemin padişahı olan III. Ahmed ve Sadrazam Damat İbrahim Paşanın ortak yönlerinden övgüyle bahsedilmiştir. Bu çalışma ile Seyyid Vehbî’nin bilinmeyen bu gazel-i müzeyyelini edebiyat âlemine tanıtmak amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
In classical Turkish literature, poets collected their poems in dîvan and poetry collections (mecmuas). In this respect, they are a great resource for our literature. Fâ'iz Efendi and Şâkir Bey Mecmuası is an important source especially in terms of shedding light on the Tulip Age. This poetry collection is located in the Halet Efendi Department of the Süleymaniye Library. There are 502 poems in the poetry collection consisting of 636 leaves. It contains 256 ode, 160 history, 19 ghazel-i muzeyyel, 4 ghazel, 9 terkib-i bend, 5 terci-i bend etc. There are verse forms. In this study, the poetry of the poems of the Tulip Age, Fâ'iz Efendi and Şakir Bey, who talked about the magistrates of Terci-i Bend, Terkib-i Bend, Ghazel and Ghazel-i Muzeyyel, did not appear in the division of Seyyid Vehbî published by Hamit Dikmen. We will consider a ghazal-i müzeyyel that we noticed. This ghazel-i muzeyyel is written using non-dotted letters. Its type is eulogy. In poetry, the sultan of the period III. Common aspects of Ahmed and Grand Vizier Damat İbrahim Pasha were mentioned. With this study, it is aimed to introduce Seyyid Vehbî's unknown ghazel-i muzeyyel to the realm of literature.
Keywords
- bend, değişiyorsa terkib-i bend denilmektedir(www.islamansiklopedisi.org.tr/terciibend, 2020). Fâ’iz Efendi ve Şakir Bey’in mecmuasında da toplam 5 adet terci-i bend bulunmaktadır.
- felsefe vb. konularda yazılırlar(Uzun: E.T. 10. 01. 2020). Fâ’iz Efendi ve Şakir Bey’in mecmuasında da 9 adet terkîb-i bend bulunmaktadır. Bu
- zellerdir. (www.islamansiklopedisi.org.tr/gazel--edebiyat, 2020). Fâ’iz Efendi ve Şakir Bey’in Mecmuasında 4 adet gazel bulunmaktadır. Bu nazım tü
- 10. 01. 2020). Fâ’iz Efendi ve Şakir Bey’in mecmuasında 19 adet gazel-i müzeyyel bulunmaktadır. Bu
- kınlaştırır‛ (Ceylan, 2011: 99). ‚Lâle Devri şairlerinden olan Vehbî, döneminde ve döneminden sonraki kaynaklarda usta bir şa
- tir‛ (Toprak, 2017: 202). Eserleri Hamit Dikmen, Seyyid Vehbi’nin eserlerini şöyle sıralamıştır: 1. Dîvan ‚Hamit Dikmen tarafından doktora çalışması olarak üç nüshası karşılaştırılmak suretiyle neşre
- vr. 2-3‛ (www.islamansiklopedisi.org.tr/seyyid-vehbi, 2020). Seyyid Vehbî’nin Bilinmeyen Gazel-i Müzeyyel-i Bî-Nukadı Hakkında Gazellerin beyit sayısı 5-15 arasında olduğunu söylemiştik. Şairler mahlasını söyledik
- rine baktığımızda gazel-i müzeyyel formuna uygun düştüğünü görmekteyiz(Sevgi, 2011: 98). Gazel-i müzeyyelin başlığı kırmızı mürekkeple yazılmıştır. Altı beyitten meydana gelen
- Ceylan, Ö. (2011). Bağ Bozumu. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Dikmen, Hamit. (2009). Seyyid Vehbi. (Erişim tarihi: 10 Ocak 2020). https://www.islamansiklopedisi.org.tr/seyyid-vehbi
- Dikmen, H. (1991). Seyyid Vehbî ve Dîvanı’nın Karşılaştırmalı Metni, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Hakverdioğlu M. (2017). Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuasından Lâle Devri Harpleri ve Sulh- ları (Ebcedli Tarih Manzumeleri). Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 9: 73-101.
- Hakverdioğlu, M. (2008). Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakülte- si Dergisi, S. 25: 131 -144.
- Hakverdioğlu, M. (2012). Nevşehirli Damat İbrahim Paşa İçin Yazılan Lâle Devri Kasideleri.
- İpekten, Haluk. (1996). Gazel. (Erişim tarihi: 10 Ocak 2020, https://www.islamansiklopedisi.org.tr/gazel--edebiyat
- Levend, A. S.(1959). Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnûn Hikâyesi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Özcan, Abdülkadir. (2003). Lâle Devri. (Erişim tarihi: 10 Ocak 2020, https://www.islamansiklopedisi.org.tr/lale-devri#2-edebiyat
- Sevgi, A. (2011). ‚Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın Emriyle Tertip Edilen Kaside Mecmua- sındaki Müzeyyel Gazeller‛, 1. Uluslarası Nevşehir Tarih Ve Kültür Tarih Ve Kültür Sempozyumu Sempozyumu Bildirileri, 16-19 Kasım, Nevşehir.
- Toprak, Z. (2017). Seyyid Vehbî’nin Şiir Anlayışı. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araş- tırmaları Dergisi, S. 9: 200-227.
- Uzun, Mustafa İsmet. (2011). Tercii Bend. (Erişim tarihi: 10 Ocak 2020), https://www.islamansiklopedisi.org.tr/terciibend
- Yalçınkaya, M. A. (2019). Sa’dî’nin Manzum Bir Arz-ı Hâli. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Mainz- Almanya, C. 8: 151-157.
