Perakende Balık Satış Yerlerinde Çalışanların Demografik ve Sosyo-Ekonomik Durumu: Adıyaman İli Örneği
Author :
Abstract
Bireylerin beslenmesinde su ürünlerinin ayrı bir yeri vardır. Protein ihtiyacının karşılanmasında son derece önemli olan su ürünleri kaynakları, Türkiye’nin ekonomik potansiyeli kapsamında ekonomik birimler açısından katma değer yaratan önemli bir gelir kaynağı konumundadır. Bu çalışmada, Adıyaman ve ilçelerinde (Kâhta, Besni, Gölbaşı) üreticiler ile tüketiciler arasında aracı konumunda olan perakende balık satış yerlerinde çalışanların sosyo-ekonomik verileri araştırılmış, sektörde çalışanların sorunlarının tanımlanması ve beklentilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışma sürecinde toplamda 15 tane balık satış yerinde, % 50’si ilkokul, % 20’si ortaokul, % 20’si lise ve % 10’u üniversite mezunu olan, toplam 20 kişiyle yüz yüze görüşme sağlanarak 23 adet soruyu içeren anket uygulanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik yöntemler kullanılmıştır. Araştırmada ankete katılanların % 55’inin ya işyerinin sahibi ya da ortağı durumda olan çalışan olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonunda, Adıyaman ili ve ilçelerinde perakende balık satış faaliyetinin sezonluk bir iş kolu olduğu, çalışanların % 50’sinin işinden memnun olmadığı ayrıca, sektörde çalışanların hafta sonu da dâhil olmak üzere günde ortalama 10-12 saat süreyle çalıştığı belirlenmiştir. Bunun yanında Adıyaman’daki balık satış işletmelerinde çalışanların sosyo-ekonomik düzeylerinin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Sektörün gıda güvenliği ve gıda güvencesi kapsamında kaliteli ürün ve hizmet sunabilmesi yönünden çalışanların uygun iş ortamı ve standartlarının oluşturulmasının bir zorunluluk olduğu ortaya çıkmıştır.
Keywords
Abstract
Fisheries have a special place in the diet of individuals. Fisheries resources, which are extremely important in meeting protein needs, are an important source of income that creates added value for economic units within the scope of Turkey's economic potential. In this study, the socio-economic data of the employees in the retail fish stores that act as an intermediary between the producers and the consumers in Adıyaman and its districts (Kâhta, Besni, Gölbaşı) have been investigated, and it has been aimed to define the problems of the employees in the sector and to determine their expectations. For this purpose, face-to-face interviews were conducted with a total of 20 people, 50% of whom were primary school graduate, 20% secondary school graduate, 20% high school graduates and 10% university graduate, in 15 fish sales outlets during the study period, and a questionnaire containing 23 questions was applied. Descriptive statistical methods have been used in the analysis of the data. In the research, it was determined that 55% of the respondents were either the owner or the partner of the workplace. At the end of the research, it was determined that the retail fish sales business in Adıyaman province and in its districts is a seasonal business and 50% of the employees are not satisfied with their jobs. It has been determined that the employees in the sector work for an average of 10-12 hours a day, including weekends. In addition, it has been determined that the socio-economic levels of the employees in the fish sales enterprises in Adıyaman are insufficient. It has been revealed that it is a necessity to create suitable work environment and standards for the employees in terms of providing quality products and services within the scope of food safety and food security.
Keywords
- Altınışık, S. (2006). Çanakkale ili deniz balıkçılığının sosyo-ekonomik durumu ve pazarlama yapısı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. T.C. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Arslan, G., ve Yıldız. P.O. (2021). Türkiye su ürünleri sektörüne genel bakış. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 46-57.
- Artar, E., ve Olgunoğlu, İ.A. (2018). Adıyaman’da Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) Üretiminde Mevcut Durum ve Geleceği. ADYÜTAYAM, 6(2), 67-72.
- Aslan, H. (2016). Adıyaman Valiliği (2016) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Adıyaman İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu Adıyaman- 2016 123s. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Adiyaman2015.pdf (Erişim Tarihi: 12.12.2021).
- Atılgan, K.Ö., Oskay C., ve Çiçek, E. (2012). Tüketicilerin gıda perakendeciliğinden memnuniyetlerine göre bölümlendirilmesi: Bölümler arası demografik ve sosyoekonomik farklılıkların incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 14(1), 163-177.
- Aytekin, B. (2009). Adıyaman ilinin kalkınmasında öncü sektörler ve yerel dinamikler. [Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi]. T.C. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bayhan, Y.K., Korkmaz S., ve Olgunoğlu, M.P. (2014). Adıyaman ili balıkçılığının mev- cut durumu ve sorunları. Yunus Araştırma Bülteni, 4, 37-46.
- Buruç, O., ve Kızak, V. (2018). Bitlis ilinde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmecilerin sosyo-ekonomik analizi. Menba Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 1-6.
- Can, Y., ve Eyidiker, U. (2019). Türkiye’de kadın istihdam profilinin istatistiksel bölge- ler arasındaki farklılıklarının incelenmesi. D. K. Dimitrov(Ed.), XIII. IBANESS İktisat, İşletme ve Yönetim Bilimleri Kongreler Serisi – (ss. 846-861).Tekirdağ-Güz / Türkiye, 05-06 Ekim 2019.
- Çağlak, E., Karslı, B., Gürdal, A.A., ve Kara, B. (2018). Rize ilindeki su ürünleri pera- kende satış yerlerinde çalışanların sosyo-ekonomik durumu. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 3(1), 34-41.
- Doğan, K. (2002). Su ürünleri sektörünün, tarım sektörü içindeki yeri ve önemi. Tarım İstanbul TKB İstanbul İl Müdürlüğü Yayın Organı. 80, 8-12.
- Doğan, K., ve Yıldız, M. (2008). Marmara Bölgesi gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) İşletmelerinde çalışanların sosyo-ekonomik analizi. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23,17-27.
- Doğan, K. (2009). İznik Gölü (Bursa) gümüş balığı avcılığı yapan tekne sahibi balıkçıla- rın sosyo-ekonomik analizi. Journal of Fisheries Sciences, 3(1), 58-67.
- Doğan, K., ve Gönülal, O. (2011). Gökçeada (Ege Denizi) balıkçılığı ve balıkçıların sos- yo-ekonomik yapısı. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2(3), 57-69.
- Güngör, H., Güngör. G., ve Benli K. (2014). İstanbul ili (Marmara Denizi sahil şeridi) deniz balıkçılığında faaliyette bulunan tekne sahiplerinin sosyo-ekonomik yapıları. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun.
- İKA (İpek Yolu Kalkınma Ajansı) (2019) Adıyaman Kalkınma Stratejisi ve Eylem Planı, https://www.ika.org.tr/dokumanflipbook/adiyaman-kalkinma-stratejisi-veeylem-plani/505 (Erişim Tarihi: 12.12.2021).
- Şahin, E., ve Özekinci, U. (2020). Küçük ölçekli balıkçılığın sosyo-ekonomik durumu, Çanakkale (Kuzey Ege), Türkiye. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries, 3(1), 19-26.
- Olgunoğlu, İ.A., Bayhan, Y.K., Olgunoğlu, M.P., Artar E., ve Ukav, İ. (2014). Adıyaman ilinde balıketi tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(1), 21-25.
- Olgunoğlu, İ.A., Artar E., Olgunoğlu, M.P., ve Korkmaz, S. (2009). Adıyaman ili balık avcılığı durumu ve avcılığı yapılan ekonomik balık türleri. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2), 29-34.
- Olgunoğlu, İ.A., ve Olgunoğlu, M.P. (2020). Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölge- sinde balık tüketimine genel bir bakış. ADYÜTAYAM, 8(1), 17-23,
- Onay M., ve Sağlam, N.E., (2020). Keçiören (Ankara) İlçesi balık satış işletmelerinde çalışanların sosyo-ekonomik analizi. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 5 (3), 325-329. DOI: https://doi.org/10.35229/jaes.751673
- Özen, S.Ş. (2006) Tekirdağ İli Deniz Balıkçılığının Sosyo-Ekonomik Durumu ve Pazarlama Yapısı. *Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. T.C. Trakya Üniversitesi Fen Bilim
- Tatar, M., ve Bozan, Ö.F. (2016). Adıyaman Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü, işgü- cü piyasası araştırma raporu 80s. https://media.iskur.gov.tr/14992/adiyaman.pdf
- Topçuoğlu, A., Oral, İ.O., & Demir, M. (2016). Ardahan ilinin sosyo-ekonomik yapısı- nın görünümü. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 131-142.
- TUİK (2020) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Memnuniyeti-Arastirmasi- 2020-37209 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-BosanmaIstatistikleri-2020-37211 (Erişim Tarihi: 29.11.2021)
- TUİK (2021). Türkiye İstatistik Kurumu, istatistik veri portalı, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-Urunleri-2020-37252 (Erişim Tarihi: 10.11.2021).
- Samsun, S., Sağlam N.E., ve Sağlam, C. (2017). Ordu-Giresun illeri su ürünleri işleme ve satış yerlerinde çalışan personelin hijyen ve sanitasyon bilgisi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 76-84
- Samsun, S., Sağlam N.E., ve Demir, H. (2019). Yozgat-Kırşehir illerinde su ürünleri perakende satış yerlerinde çalışan kişilerin hijyen ve sanitasyona ilişkin bilgi ve uygulama düzey. Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi C- Yaşam Bilimleri ve Biyoteknoloji. 8(1), 6-11. DOI: 10.18036/aubtdc.409936
- Yağlıoğlu, D. (2013). Akçakoca (Batı Karadeniz) balıkçılığın ve balıkçıların sosyo- ekonomik analizi. Ormancılık Dergisi, 9(1),35-42.
- Yücel, Ş. (2006). Orta Karadeniz Bölgesi balıkçılığı ve balıkçıların sosyo-ekonomik du- rumu. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 23, (1/3), 529-532.
