Author :
Abstract
Spor ve beden terbiyesi, toplumların kültürlerinde ve modernleşme süreçlerinde önemli bir yere sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu’nda toplumsal anlamda spor bilincinin Batı’nın oldukça gerisinde kaldığı görülmektedir. Askeri, hukuki, ilmi, fenni alanlarda eksiklikleri gidermeyi hedefleyen Osmanlı İmparatorluğu Tanzimat Fermanından önce kısmi alanlarda çeşitli düzenlemeler yapmış olsa da gerçek anlamdaki ilk kapsamlı düzenlemenin bu ferman ile ortaya çıktığı görülmektedir. Tanzimat Fermanına müteakip modern Batılı yaşamı yavaş yavaş kabul etmeye başlayan Osmanlı tebaası Avrupa devletlerindeki sportif faaliyetlerden de haberdar olmaya başlamıştır. Özellikle Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan azınlıkların ilgisiyle futbol, jimnastik, voleybol vb. spor branşları da dikkat çekmeye başlamıştır. Batı dünyasının spor branşlarından da haberdar olmaya başlayan Osmanlı toplumu geleneksel spor dallarının yanı sıra Batı sporlarını da benimsemeye başlamış ve halkın ilgisine müteakip spor basını kavramı ortaya çıkmıştır. 11 Ekim 1910 tarihinde yayın hayatına başlayan “Futbol” gazetesinin basılmasından 1928 Harf İnkılabına kadar spor temasıyla alakalı birçok süreli yayının (gazete, mecmua, ruzname, salname vb.) basıldığı literatür incelemelerinden anlaşılmaktadır. Özellikle bu yayınların sağlık, ahlak, sosyalizasyon, militarizm ve beden terbiyesi vb. içerikli olduğu görülmektedir. Bu yayınlarla birlikte o devrin sosyal, askeri ve kültürel ortamını da incelemek mümkün olabilmektedir. Bu bağlamda yapılan arşiv taraması ile elde edilecek spor sürelilerinin tespit edilmesinin literatürdeki önemli bir eksikliği gidereceği ifade edilebilir.
Keywords
Abstract
Sports and physical training have an important place in the cultures and modernization processes of societies. In the Ottoman Empire, it is seen that the social consciousness of sports lags far behind the West. Although the Ottoman Empire, which aimed to eliminate the deficiencies in military, legal, scientific and scientific fields, made various arrangements in partial areas before the Tanzimat Edict, it is seen that the first comprehensive regulation in the real sense emerged with this edict. Following the Tanzimat Edict, Ottoman subjects, who gradually began to accept modern Western life, began to be aware of sports activities in European states. Sports branches such as football, gymnastics and volleyball started to attract attention, especially with the interest of minorities living within the borders of the Ottoman Empire. The Ottoman society, which started to be aware of the sports branches of the Western world, started to adopt Western sports as well as traditional sports branches, and the concept of sports press emerged following the public's interest. It is understood from the literature reviews that many periodicals (newspaper, magazine, ruzname, salname, etc.) related to the sports theme were published from the publication of the "Football" newspaper, which started its publication life on October 11, 1910, to the 1928 Alphabet Revolution. In particular, it is seen that these publications have content such as health, morality, socialization, militarism and physical training. With these publications, it is possible to examine the social, military and cultural environment of that period. In this context, it can be stated that determining the sports periodicals to be obtained by the archive scanning will eliminate an important deficiency in the literature.
Keywords
- Arısoy, S. N. Futbolun tarihsel gelişimi. http://www.sonbaski.com/futbol.htm, (Erişim: 18 Mart 2008).
- Atabeyoğlu, C. (1991). Türkiye’de spor yazarlığının 100. yılı. 1891-1991. Türkiye Spor Ya- zarları Derneği.
- Aydın, H. (2009). İdman (1913-1914): İlk kapsamlı spor dergisi üzerine bir inceleme. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2), 153-169.
- Çakır, H. (2008). Türk basınında ilk spor gazetesi ‘Futbol’. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 26, 169-196.
- Duman, H. (2000). Başlangıcından harf devrimine kadar Osmanlı-Türk süreli yayınlar ve gazeteler bibliyografyası ve toplu kataloğu 1828-1928, C.I-II. Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
- Durak, A. (2008). Futbolun tarihçesi. http://www.turkfutbolu.net/tarihce.htm (Erişim: Haziran 2021).
- Eroğlu, S. (1987) . Türk spor basını. A.Ü. Basın Yayın Yüksekokulu yıllığı. Sayı: IX. A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Basın Yayın Yüksekokulu.
- Eroğul, A. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e geçişte spor dergiciliği. Din ve Hayat Dergisi, 17, 154-157.
- İbar, G. (2017). Şa Şa Şa’dan çapkın kıza: Müstesna yayınlar. Doğan Kitap.
- Gökçe, A. (1998). Cumhuriyet’in 75. yılında spor medyası semineri. Yücel Ofset.
- Kahraman, A. (1995). Osmanlı Devleti’nde spor. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Kılıç, N. (2019). Spor basınının tarihsel gelişiminde önemli bir dergi: Terbiye ve oyun. TRT Akademi Dergisi, 4(8), 264-284.
- Pala, İ. (2002). Orta Asya’dan Japon adalarına. Karizma Dergisi. 11.
- Somalı, V. (1989). Teknik-taktik yönleriyle futbol ve tarihi (1848-1989). İnkılap Yayınevi.
- Sönmez, S. (2008). Eski harfli spor dergileri. http://www.hafif.org/yazi/eski-harfli-spor- dergileri (Erişim: 18 Mart 2008).
- Sönmez, S. (1999). Eski harfli Türkçe spor dergileri. Tombak Dergisi. ss. 65-71.
- Toprak, Z. (1998). Türkiye’de sporun tarihi- spor âlemi dergisi ve Türkiye’de idman. Tombak Dergisi, ss. 4-9.
- Ünlütepe, M. Ş. (1991). Türkiye’de spor gazeteciliği ve tarihsel gelişimi. (Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yıldız, O. (2021). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e spor dergileri, içinde kitaplar ile geçen bir ömür Mustafa Vedat Sönmez’e armağan kitap ve kütüphane. Efe Akademi Yayınları, ss. 398-415.
- Yılmaz, A. (2021). Bir erken dönem sinema süreli yayınları retrospektifi. Türkiye Araş- tırmaları Literatür Dergisi. 19 (37), 305-356.
