Author :
Abstract
Aile kurumunda başlayan eğitim süreci içinde, değerlerin ve değerler eğitiminin önemi ve yeri büyüktür. Değer; bireyden başlayarak topluma da yön veren kavramların bütünü olarak düşünülebilir. Bireyin davranışları değerler ile şekillendiği için değerlerin eğitimi ailede ve okul hayatında daha ağırlıklı ve önemli olmak üzere hayat boyu devam eden bir süreçtir. Değerler toplumsal hayatı da etkiler. Sözgelimi birlikte yaşama kültürünün belli şartları ve kuralları vardır. Bu şartlar ve kurallar değerleri meydana getirir. İnsan hayatında gerek bireysel gerek toplumsal açıdan bu derece önemli yer tutan değerlerin edebiyat ürünlerinde de yer alması kaçınılmaz bir durumdur. Nitekim edebiyat eserleri de konusunu insandan almaktadırlar. Bu ürünlerde değerleri, değerlerden bazı izleri görmek mümkün olduğu gibi bunlar üzerinden söz konusu değerler de yine o topluma öğretilebilmektedir. Özellikle sözlü edebiyat ürünlerinde değerlere ait pek çok unsur bulunmaktadır. Değerler eğitiminde destan, masal, efsane gibi türler ve âşık tarzı ürünler kullanılabilmektedir. Bunların hepsinde kültürel ve milli birçok değeri tespit etmek mümkündür. Bu türler içinde masalın yeri değerler eğitimi açısından daha önemlidir. Masalların yüklendiği rol ve işlevleri açısından buna daha uygun olduğu söylenebilir. Değerler eğitimine önem veren MEB (2019) bu konuda on kök değer belirleyerek bunu öğretim programına dahil etmiştir. Bu on kök değer üzerinde araştırmacılar çok sayıda çalışma yapmıştır. Edebiyat ürünlerindeki kök değerlerin tespiti üzerine de epeyce çalışma vardır. Araştırmalar ve çalışmalar sonucunda bunların değerler eğitiminde kullanılabileceği ortaya konulmaktadır. Masalların yapısı gereği tüm milletlerin masallarında bazı değerlerden söz etmek mümkündür. Bu makalede de Hakas Türklerinin masalları üzerinde on kök değer araştırılmıştır. Nitel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler de doküman analizi tekniği ile elde edilmiştir. Çalışmanın amacı Hakas Türklerinin Masallarında kök değerlerin tespitidir. İncelenen masal metinlerinde en çok sevgi ve yardımseverlik değeri ön plana çıkmaktadır. Bu durum, kardeşlik ve dayanışma duygusunun aşılanmasında Hakas masallarının elverişli olduğunu göstermektedir. Yapılabilen tespitler sonucunda bu değerlerin eğitim sürecinde kullanılabileceği önerilmiştir. Değerler eğitiminde Hakas masalları ve diğer türler de kullanıldığı takdirde Hakas Türkleri ile olan kültürel birliktelik pekişebilir ve ortak kültür ögelerinin tespitine katkı sunulabilir. Ayrıca değerler açısından da ortaklıklar ortaya çıkabilir.
Keywords
Abstract
The importance and place of values and values education is great in the education process that starts in the family institution. Value; It can be thought of as the whole of the concepts that guide the society starting from the individual. Since the behavior of the individual is shaped by values, the education of values is a lifelong process, being more weighty and important in family and school life. Values also affect social life. For example, the culture of living together has certain conditions and rules. These terms and rules create values. It is inevitable for the values that have such an important place in human life, both individually and socially, to take place in literary works. As a matter of fact, literary works also take their subject from human beings. It is possible to see values and some traces of values in these products, and the values in question can also be taught to that society through them. There are many elements of values, especially in oral literature products. In values education, genres such as epic, fairy tale, legend and minstrel-style products can be used. In all of these, it is possible to identify many cultural and national values. Among these genres, the place of the tale is more important in terms of values education. It can be said that tales are more suitable for this in terms of their roles and functions. Giving importance to values education, the Ministry of National Education (2019) determined ten root values and included them in the curriculum. Researchers have done many studies on these ten root values. There are also many studies on the determination of root values in literary products. As a result of researches and studies, it is revealed that they can be used in values education. Due to the nature of the tales, it is possible to talk about some values in the tales of all nations. In this article, ten root values on the tales of Khakas Turks were investigated. Qualitative research method was used and data were obtained by document analysis technique. The aim of the study is to determine the root values in the Tales of Khakas Turks. The values of love and benevolence come to the fore the most in the fairy tale texts examined. This shows that Khakas tales are suitable for instilling a sense of brotherhood and solidarity. As a result of the determinations that can be made, it has been suggested that these values can be used in the education process. If Khakas tales and other genres are also used in values education, the cultural unity with Khakas Turks can be strengthened and contribute to the determination of common cultural elements. There may also be partnerships in terms of values.
