Author :
Abstract
: 21 Mart 1973 tarihinde vefat eden Âşık Veysel’in vefatının 50. sene-i devriyesi münasebetiyle T.C. Cumhurbaşkanlığı, 2023 yılını “Âşık Veysel Yılı” ilan etmiştir. Bu vesile ile UNESCO da ünlü âşığı ulusal ve uluslararası etkinliklerin anma ve kutlama programlarına dâhil etmiştir. Hayatı, sanatı ve eserleriyle hem çağdaşlarına hem de gelecek nesiller için ilham kaynağı olan ünlü âşığı anmak, onun fikir ve eserlerini anlayarak gelecek kuşaklara aktarmak demektir. Âşık Veysel’in temsil ettiği gelenek ve çağlar ötesine hitap eden dizeleri dikkatle incelendiğinde cehaleti, yoksulluğu ve tefrikayı tenkit ettiği; eğitimi, üretimi birlik ve beraberliği teşvik ettiği görülmektedir. Edebî ve estetik açıdan zengin bir içeriğe sahip olan şiirlerinde bireysel duygulardan vatan, millet, bayrak, çevre gibi halkın bütününü ilgilendiren her türlü toplumsal konuya kadar yaşam ve bilgi birikimiyle zenginleştirilmiş içerikler tespit edilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türk halk şiiri geleneğinin XX. yüzyıldaki en güçlü temsilcilerinden biri olan Âşık Veysel’in şiirlerinde yer alan folklorun beş işlevini ve kapsamını tespit etmektir. Araştırma kapsamında Doğan Kaya (2011) tarafından hazırlanan “Âşık Veysel” kitabında yer alan şiirler incelenmiştir. Araştırmada halkbilim çalışmalarında W. Bascom tarafından sistemleştirilen ve alanda en çok kullanılan folklorun dört kuramı ile İlhan Başgöz’ün beşinci işlev olarak öne sürdüğü “Protesto” işlevi ışığında Âşık Veysel’in şiirleri değerlendirilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniğinin kullanıldığı araştırmalar neticesinde Âşık Veysel’in şiirlerinde folklorun “hoşça vakit geçirme ve eğlenme işlevi”, “inançlara, değerlere ve törelere destek verme işlevi”, “kültürü gelecek kuşaklara aktarma ve eğitim işlevi” ile “kişisel ve toplumsal baskılardan kurtulma işlevi”nin yoğun olarak görüldüğü ancak “protesto” işlevini örnekleyecek yeterli verinin olmadığı saptanmıştır.
Keywords
Abstract
On the occasion of the 50th anniversary of the death of Âşık Veysel, who passed away on March 21, 1973, the Presidency of the Republic of Turkey declared 2023 as the "Year of Âşık Veysel". On this occasion, UNESCO also included the famous minstrel in the commemoration and celebration programs of national and international events. Commemorating the famous minstrel, whose life, art and works are a source of inspiration for both contemporaries and future generations, means understanding his ideas and works and passing them on to future generations. A careful examination of Âşık Veysel's verses, which address the tradition he represents and the ages beyond, reveals that he criticizes ignorance, poverty and dissension and encourages education, production, unity and solidarity. In his poems, which have a rich literary and aesthetic content, content enriched with life and knowledge has been identified from individual feelings to all kinds of social issues that concern the whole people such as homeland, nation, flag, environment. The aim of this study is to identify five functions of folklore in the poems of Âşık Veysel, one of the most powerful representatives of the Turkish folk poetry tradition in the twentieth century. Within the scope of the research, the poems in the book "Aşık Veysel" prepared by Doğan Kaya (2011) were analyzed. In this study, the poems of Âşık Veysel were evaluated in the light of the four theories of folklore systematized by W. Bascom and most widely used in folklore studies and the "Protest" function put forward by İlhan Başgöz as the fifth function. As a result of the research using the document analysis technique, which is one of the qualitative research methods, it was determined that in Âşık Veysel's poems, "the function of having a good time and having fun", "the function of supporting beliefs, values and traditions", "the function of transferring culture to future generations and the function of education" and "the function of getting rid of personal and social pressures" of folklore are intensely seen, but there is not enough data to exemplify the "protest" function.
