Author :
Abstract
Firdevsî-i Rûmî 15. ve 16. yüzyılda yaşamış eserlerini Türkçe yazmış üretken müelliflerin başında gelir. Asıl şöhretini Fatih Sultan Mehmet için yazmaya başladığı daha sonra 2. Beyazıd için yazmaya devam ettiği Süleyman-nâme adlı eseri dolayısıyla kazanmıştır. 99. cilt yazıldığı bilinen bu eserin bugün 81 cildi bulunmaktadır. Bunun yanında Firdevsî’nin satranç, edebiyat, tasavvuf, ahlak, mitoloji, astroloji, tılsım, savaş, silahlar, satranç, boyacılık ve hadis gibi çok çeşitli konularda yazılmış eserleri vardır. Eserlerinin sayısı bazıları ihtilaflı olmakla birlikte 23 adettir. Kitâb-ı Mûnisü’l-Uşşâk adlı eser ise Firdevsî’nin şimdiye kadar bilinmeyen, daha önce kendinin ve araştırmacıların bahsetmediği bir eserdir. Bu eser Farsçadan tercüme olup Sühreverdî’ye aittir. Manevî aşkı hüsn, aşk ve hüzün konuları çerçevesinde Yusuf Sûresi’nden bazı ayetlerle yorumlayan bu eserin Firdevsî tarafından yapılan Türkçe tercümesi eldeki yazmaya göre eksiktir. 12 bölümden oluşan orijinal eserin sadece bir bölümü eldeki yazmada mevcuttur. Yazmayı değerli kılan ise Firdevsî’nin şimdiye değin bilinmeyen bir eserinin ortaya çıkmasını sağlamasıdır. Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Reşit Bey Koleksiyonunda bulunan bu eserin künyesinde eserin müellifi Firdevsî olarak belirtilmiş fakat eser bir çalışma konusu haline gelmemiş ve onun eserleri arasında gösterilmemiştir. Nesih yazı türüyle yazılan eser mensur-manzum karışıktır. Kitâb-ı Mûnisü’l-Uşşâk 1b’den başlayıp 12b’de son bulmaktadır. 12b’den sonra ismi ve müellifi bilinmeyen bir mevize kitabı yer almaktadır.
Keywords
Abstract
Firdevsî-i Rûmî stands among the most prolific authors who wrote in Turkish during the 15th and 16th centuries. He gained enduring renown primarily through his monumental work Süleymannâme, which he initially began composing for Sultan Mehmed the Conqueror and later continued under the patronage of Sultan Bayezid II. This extensive narrative, originally reported to comprise 99 volumes, survives today in 81 known volumes. In addition to Süleymannâme, Firdevsî-i Rûmî authored numerous works encompassing a remarkably wide array of subjects, including chess, literature, Sufism, ethics, mythology, astrology, talismans, warfare, weaponry, dyeing, and Hadith. Although the exact number of Firdevsî-i Rûmî’s works is subject to some scholarly debate, it is generally accepted that he authored 23 titles. Among these, Kitâb-ı Mûnisü’l-Uşşâk stands out as a previously unknown work—neither mentioned by Firdevsî himself nor by earlier researchers. This text is a translation from Persian and is attributed to Suhrawardī. Interpreting spiritual love within the framework of beauty (hüsn), love (aşk), and sorrow (hüzün), the work draws upon selected verses from Sūrat Yūsuf. The extant manuscript of Firdevsî’s Turkish translation, however, appears to be incomplete. Of the original twelve chapters, only one is preserved in the extant manuscript. What renders this manuscript particularly significant is its role in revealing a previously unknown work by Firdevsî. Held in the Hacı Reşit Bey Collection of the Süleymaniye Library, the manuscript explicitly attributes authorship to Firdevsî; nevertheless, it has not previously been the subject of scholarly study and has not been included among his recognized works. Written in nesih script, the text presents a mixed prose-and-verse structure. Kitâb-ı Mûnisü’l-Uşşâk begins on folio 1b and concludes on folio 12b. Following this, the manuscript contains a separate didactic text of unknown authorship and title.
