Author:
Abstract
Bu çalışma, Hatip Çayı Havzası’nın taşkın durumunu incelemek ve geleceğe yönelik taşkın planlama önerisinde bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. Hatip Çayı, Sakarya Havzası’nın alt kollarından olan Ankara Çayı’nın üç ana kolundan biridir. Toplam havza alanı 460 km² olan Hatip Çayı, Ankara’nın Altındağ, Elmadağ, Çankaya, Kalecik, Keçiören, Mamak ve Yenimahalle ilçe sınırları içerisinden geçmektedir. Ankara’nın en kalabalık ilçe merkezlerinden geçmesi ve geçmiş dönemlerden beri taşkınların meydana gelmesi sebebiyle havzanın taşkın durumunun analiz edilmesi ve bu analiz doğrultusunda önlem alınması önem arz etmektedir. Havzada 2019-2022 yılları arasında farklı dönemlerde arazi çalışmaları yapılmıştır. İlgili kurum ve kuruluşlardan çalışma için gerekli veriler temin edilmiştir. Çalışmanın her aşamasında Coğrafi Bilgi Sistemleri tekniklerinden, uydu görüntülerinden ve istatistiksel yöntemlerden yararlanılmıştır. Havzanın gelecek yıllardaki yağış ve sıcaklık durumunu ortaya koymak için Quadratic Trend Analizine başvurulmuştur ve ArcGIS for Desktop 10.5 programı ile Analitik Hiyerarşi Proses (AHP) ve Morfometrik Analiz yöntemleri kullanılarak havzanın taşkın duyarlılık analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre havzanın %63’lük kısmının yüksek ve çok yüksek taşkın duyarlılığına sahip olduğu tespit edilmiştir. Havzadaki yerleşmelerin yaklaşık %85’i taşkın duyarlılığının yüksek ve çok yüksek olduğu alanlarda konumlanmıştır. Ayrıca havzadaki en önemli sorunlardan birinin yanlış arazi kullanımı olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın son aşamasında havzadaki mevcut durum değerlendirmeleri ve yapılan analizlerin sonuçları göz önünde bulundurularak havzanın gelecek yılları için taşkın planlama haritası üretilmiştir.
Keywords
Abstract
This study was prepared in order to examine the flooding state of the Hatip Stream Basin and to propose flood planning for the future.Hatip Stream is one of the three main branches of Ankara Stream, which is one of the lower tributaries of Sakarya Basin. Hatip Stream, which takes its source from İdris Mountain (1992 m) located in Kalecik district of Ankara, flows in the northeast-southwest direction and pours into Ankara Stream from Yenimahalle district. Hatip Stream, with a total basin area of 460 km², passes through Ankara's Altındağ, Elmadağ, Çankaya, Kalecik, Keçiören, Mamak and Yenimahalle districts. It is crucial to analyze the flood situation of the basin and take precautions in line with this analysis, since it passes through the most crowded Ankara's district centers and floods have occurred since past periods. Field studies were carried out in different periods between 2019-2022 in the basin. The data needed for the study were obtained from the relevant institutions and organizations. Geographic Information Systems techniques, satellite images and statistical methods were used at every stage of the study. Quadratic Trend Analysis was applied to reveal the precipitation and temperature status of the basin in the coming years. Flood susceptibility analysis of the basin was performed using Analytic Hierarchy Process (AHP) and Morphometric Analysis methods with ArcGIS of Desktop 10.5 program. According to the findings obtained as a result of the study, it was determined that 63% of the basin has high and very high flood sensitivity. Approximately 85% of the settlements in the basin are located in areas with high and very high flood susceptibility. In addition, it has been determined that one of the most important problems in the basin is incorrect land use. In the last stage of the study, a flood planning map was produced for the next years of the basin, taking into account the current situation assessments in the basin and the results of the analyzes made.