Author:
Abstract
Türkmen Türkçesi, en eski yazılı metinlerini verdiği dönemden günümüze değişik kollara ayrılarak gelen Türkçenin Oğuz grubunun doğu kolunda yer almaktadır. Bu çalışmada, -Xp zarf-fiil ekinin Türkmen Türkçesindeki kullanım özellikleri ve işlevleri ele alınacaktır. Fiillere eklenerek çeşitli işlevlerde kullanılabilen -Xp zarf-fiil eki, Türkmen Türkçesinde Türkiye Türkçesinden farklı olarak ünlü ile biten fiil tabanlarına geldiğinde araya y ünsüzü almamaktadır. Farsça hem bağlacının ekleşmiş biçimi olan +Am ve +cIk küçültme ekleri ile ekleşerek genişleyebilmektedir. Bunun yanında Türkmen Türkçesinde yeterlilik çatısının oluşumunda sıklıkla kullanılan ekin, olumsuz fiil tabanlarına gelmediği görülmektedir. Türkmen Türkçesinin ölçünlü dili esas alınarak edebî eserlerin taranmasıyla elde edilen örneklerle -Xp zarf-fiil ekinin özellikleri ve işlevleri ortaya konacaktır.
Keywords
Abstract
Turkmen Turkish takes place in East section of Oghuz Group of Turkish. In this paper, the use and functions of the gerund affix -Xp in Turkmen Turkish will be discussed. The gerund affix -Xp, which is added to the verbs, can be used in various functions when it comes after the vowel ending base of verbs, unlike Turkey’s Turkish the intervocalic euphonic consonant /y/ is not used in Turkmen Turkish. The gerund affix -Xp also can become inflexible expanding with the suffixes +Am which is conjunction from hem in Persian Language and +cIk which is the diminutive in Turkish. Besides, it is often used for the potential verb in Turkmen Turkish. It does not add to the negative base of verbs. The use and functions of the gerund affix -Xp are intended to be determined and explained by scanning the literary works written in Turkmen Turkish.