Author :
Abstract
Bu çalışmada, Diyarbakır’da halk arasında hayvanların paraziter hastalıklarının tanı ve tedavilerinde uygulanan folklorik yöntemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında 2016-2018 yılları arasında konuya ilişkin bilgi sahibi olan 62 kişi ile yüz yüze görüşmeler yapılarak folklorik bilgiler toplanmıştır. Çalışmanın materyalini “bilgi derleme formları” yoluyla elde edilen yazılı ve sözlü veriler oluşturmuştur. Çalışmada paraziter hastalıklara ilişkin olarak yerel dilde çeşitli hastalık isimlendirmelerinin (kurmî, berxûrkî, gevgeve, gêj, rekık vb.) olduğu belirlenmiştir. Paraziter hastalıklardan; bit, pire, kene, sülük, myiasis, oestrus ovis, nokra, uyuz, fasciolozis, mide ve barsak parazitleri, coenurus cerebralis, babesiozis ve theileriosis hastalıklarına ilişkin folklorik veriler elde edilmiştir. Hastalıklara yönelik tedavi uygulamaları arasında; hayvansal (runi hiz, tereyağı, yoğurt, ayran, vb.), bitkisel (sirke, pekmez, tütün, sarımsak vb.) ve madensel (motor yağı, gres yağı, kireç, sabun vb.) kökenli ham maddelerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra batıl inanışlara (silah patlatma, köstebek öldürme, dilin altında kene patlatma vb.), dini-sihri uygulamalara (hac tası kullanma vb.), kan akıtma ve dağlama yöntemlerine başvurulduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, çağlar boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır ilinde, kökenleri eski uygarlıklardan günümüze kadar gelen ve Anadolu’da da benzer tedavi uygulamalarının yapıldığı zengin bir halk bilgisi birikiminin olduğu ileri sürülebilir.
Keywords
Abstract
In this study, it was aimed to determine the folkloric methods applied in the diagnosis and treatment of parasitic diseases of animals among the people in Diyarbakır. In this context, folkloric information was collected by conducting face-to-face interviews with 62 people who have knowledge about the subjects between 2016-2018. The material of the study consisted of written and oral data obtained through “information forms”. It has been determined that there are various disease nomenclatures (kurmî, berxûrkî, gevgeve, gêj, rekık, etc.) in the local language. From parasitic diseases; folkloric data on lice, fleas, ticks, leeches, myiasis, oestrus ovis, nocra, scabies, fasciolosis, stomach and intestinal parasites, coenurus cerebralis, babesiosis and theileriosis were obtained. Among the treatment applications for diseases; it has been determined that raw materials of animal (runi hiz, butter, yoghurt, ayran, etc.), vegetable (vinegar, molasses, tobacco, garlic, etc.) and mineral (motor oil, grease, lime, soap, etc.) origin raw materials are used. In addition, it has been determined that superstitions (gun shooting, killing moles, blasting ticks under the tongue, etc.), religious-magic practices (using a pilgrimage stone, etc.), bloodshed and cautery are used. In conclusion, it can be argued that Diyarbakır, which has hosted many civilizations throughout the ages, has a rich collection of folklore, whose origins date back to ancient civilizations and where similar treatment practices were applied in Anatolia.
