Geç Osmanlı-Erken Cumhuriyet Dönemi Duvar Resimlerindeki Harem-i Şerif/Kâbe Tasvirleri Üzerine Bir Değerlendirme
Author :
Abstract
Kâbe, İslamiyet'i kabul eden insanların yüzyıllarca ziyaret ettiği bir mekân olmuştur. Kutsal kabul edilen Kâbe’nin tasvirinin yapılmasının arka planında, Tüm İslam âleminin ibadetlerinde kendisine yöneldiği ve İslam’ın beş temel ibadeti arasında olan Hac’ın gerçekleştirildiği mekân olması ile İslam’da kutsal kabul edilenlerin ilk sıralarında yer alması olmalıdır. Kâbe tasvirleri, 16. yüzyıldan itibaren çini panolarda, minyatürlerde, kitap sayfalarında, halılarda, seccadelerde ve duvar resimlerinde görülmektedir. Mimaride ilk olarak çini panolarda karşımıza çıkan Kâbe tasviri, 18. yüzyılın ortalarından itibaren duvar resimlerinde karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada; Batı etkisi ile Osmanlı mimari bezeme programında görülmeye başlanan ve kısa sürede Anadolu’nun her yerine yayılan duvar resimlerindeki Kâbe tasvirleri incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kâbe tasvirleri Osmanlı kültürü içerisinde yer bulmasıyla birlikte camilerde, türbelerde ve nadir de olsa sivil mimaride kendini göstermektedir. Kıbleyi vurgulamak amacıyla genellikle yapıların güney duvarına resmedilen Kâbe tasvirleri, avlu içerisinde Harem-i Şerif olarak ya da Mekke şehri ile birlikte tasvir edilmiştir. Geçen zaman içerisinde Kâbe’de yenileme ve eklemeler bulunduğundan dolayı betimlemelerdeki mimari öğelerin sayılarında ve düzeninde farklılıklar olsa da kronolojik olarak yapısal değişimlerin izlenmesi mümkün değildir. Kâbe tasvirleri, Osmanlı ve Cumhuriyet kültüründeki bir dönemi ifade eden ürünler olması, yapıldığı dönemin üslup özellikleri taşıması, yapıldıkları dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik özelliklerindeki değişimi yansıtması, resim sanatının mimari içindeki gelişimini göstermesi bakımından önemli bir yere sahiptir.
Keywords
Abstract
The Kaaba has been a place visited by people who have accepted Islam for centuries. The background of the depiction of the Kaaba, which is considered holy, should be that it is the place where the whole Islamic world turns to it in their worship and the Hajj, which is among the five basic Decrees of Islam, is performed, and that it is among the first ranks of those considered sacred in Islam. Depictions of the Kaaba, 16. since the century, tile has been seen on boards, miniatures, book pages, carpets, prayer rugs and wall paintings. The depiction of the Kaaba, which first appeared on tile panels in architecture, 18. it appears in wall paintings from the middle of the century. In this study; It is aimed to examine and evaluate the depictions of the Kaaba in the wall paintings that started to be seen in the Ottoman architectural decoration program with Western influence and spread to all parts of Anatolia in a short time. Depictions of the Kaaba find a place in Ottoman culture and manifest themselves in mosques, shrines and, although rarely, in civil architecture. The Kaaba depictions, which are usually painted on the southern wall of the buildings in order to emphasize the Qibla, are depicted in the courtyard as the Harem-i Sharif in the courtyard or together with the city of Mecca. Although there are differences in the number and arrangement of architectural elements in the descriptions due to the fact that there have been renovations and additions in the structure over the past time, it is not possible to track structural changes chronologically. Kaaba depictions have an important place in terms of being products that express a period in Ottoman and Republican culture, having stylistic characteristics of the period in which they were made, reflecting the change in the social, cultural and economic characteristics of the period in which they were made, showing the development of the art of painting in architecture.
